Kompyuter tarmoqlari (Oraliq)

Tarmoq pog‘onasi
(Network Layer) bir necha tarmoqlarni birlashtiruvchi yagona transport
tizimini tashkil etish uchun xizmat qilib, ushbu tarmoqlarning oxirgi tugunlari o‘rtasida
ma'lumot uzatishning turli xil tamoyillarini qo‘llashi va ixtiyoriy aloqa strukturasiga ega
bo‘lishi mumkin.
Transport pog‘onasi
(Transport Layer). Transport pog‘onasining asosiy vazifasi paketlarni
xatosiz, dastlabki ketma-ketlikda, yo‘qotishlarsiz va ikkilanishlarsiz kafolat bilan yetkazib
berishdir. Ushbu pog‘onada ma'lumotlar qayta taxlanadi: uzunlari bir necha paketlarga
ajratiladi, qisqa paketlar esa birlashtiriladi. Shu orqali tarmoqdan paketlarni yuborish
samaradorligi oshiriladi. Transport pog‘onasida qabul qiluvchi tomonidan ma'lumotlari qabul
qilinganlik haqida tasdiq signali yuboriladi.
Seans pog‘onasi
(Session Layer) xar xil komp'yuterlardagi ikki qo‘llanish dasturlari orasida
seans deb ataluvchi bog‘lanishni o‘rnatish, foydalanish va yakunlash imkonini beradi. Ushbu
pog‘onada tarmoqdagi ikki qo‘llanish dasturlar aloqasi uchun zarur bo‘lgan nomlarni tanib
olish va himoya vazifalari bajariladi, o‘zaro bog‘lanish jarayonlar o‘rtasida dialogni
boshqarishni ta'minlaydi, ya'ni tomonlardan qaysi biri qachon va qancha vaqt uzatish
bajarishini boshqaradi.
Taqdimot pog‘onasi
(Presentation Layer) tarmoq komp'yuterlari o‘rtasida ma'lumotlar
almashuvi shaklini belgilaydi. Qo‘llanish pog‘onasidan kelib tushgan ma'lumotlar
yuboruvchi-komp'yuterda umumlashtirilib oraliq shaklga o‘tkaziladi. Qabul

---

qiluvchi-komp'yuterda oraliq shakldan ushbu komp'yuterning qo‘llanish pog‘onasida
ishlatiladigan shaklga aylantirish bajariladi, ya'ni takdimot pog‘onasi tarmoqda uzatilayotgan
axborotning tarkibini o‘zgartirmagan holda uni kasb etish shakli bilan ishlaydi.
Amaliy pog‘ona
(Application Layer) – modelning eng yuqori pog‘onasi bo‘lib, qo‘llanish
jarayonlarining tarmoq xizmatlariga kirish uchun imkon yaratadi. Bu pog‘ona amalda turli xil
protokollar to‘plami bo‘lib, ular yor damida tarmoq foydalanuvchilari printerlar yoki
gipermatnlar kabi resurslarga ruxsat oladilar, shuningdek elektron pochta protokollari
yordamida birgalikda ishlashini tashkil etadilar. Qo‘llanish pog‘onasi faoliyatidagi ma'lumotlar
birligi odatda ma'lumot (message) deb ataladi.