Microsoft Word итисодий статистика-лотин doc

3. Korxonalarda mahsulot tannarxi statistikasi 
 
Mahsulot tannarxi deb shu mahsulotni ishlab chiqarishda uning tayyor 
bo‘lgunicha ketgan barcha harajatlarning yig‘indisiga aytiladi. Mahsulot tannarxi 
ishlab chiqarish jarayonining xarakteriga qarab bir necha usullar bilan aniqlanadi. 
1)
Oddiy usul. (Asosan 1 xil mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarda 
qo‘llaniladi yoki kichik korxonalar) 
2)
 
Tannarxni aniqlashning bo‘linmali usuli 
3)
 
Tannarxni aniqlashning normativ usuli 
4)
 
Tannarxni aniqlashning buyurtmali usuli. 
Indeks usulidan foydalanib korxonanining mahsulot ishlab chiqarish 
rejasining bajarilishi, o‘tgan yillar bilan o‘zgarishini aniqlashimiz mumkin. Bunda 
mahsulot ishlab chiqarish miqdorlari va har bir tannarxni ko‘pincha korxonalar 
qanchalik kamaytirishni rejalashtiradi. 
a) Plan topshirig‘i indeksi i
nl
=
0
1
Ζ
Ζ
n
b) Tannarx dinamikasi indeksi i
g
=
0
1
Ζ
Ζ

---

128 
v) Tannarx plan bajarilishi indeksi i
x
= 
0
1
Ζ
Ζ
n
Z – konkret mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan tannarxlar: 
Korxona bo‘yicha umumiy indekslar: 
a) Plan topshirig‘i indeksi Jnl =
dn
n
dn
Σ
Ζ
Σ
1
/
b) Tannarx dinamikasi indeksi: Jg = 
1
0
1
1
q
q
ΣΖ
ΣΖ
v) Planning bajarilishi darajasi indeksi: Jznl/ baj. =
1
0
1
1
q
q
ΣΖ
ΣΖ
Bir xil mahsulotlar ishlab chiqaradigan korxonalar uchun umumiy indeks.
Jz = 
0
1
Ζ
Ζ
= 
q
q
Σ
Ζ
Σ
1
1
0
0
0
Σ
Ζ
Σ
q
Doimiy tarkibli (tarkibi o‘zgarmaydigan) ishlab chiqarish korxonalarida 
tannarx umumiy indeksi: 
.
Jz = 
q
q
Σ
Ζ
Σ
1
1
:
0
0
0
q
q
Σ
Ζ
Σ
Mahsulot birligining tannarxining o‘zgarishini umumiy ishlab chiqariladigan 
mahsulot qiymatiga qanday ta’sir qilganligini bilishimiz mumkin.