‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova



Download 4,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/147
Sana23.12.2022
Hajmi4,65 Mb.
#895101
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   147
Bog'liq
Boltabayev M.P.Kichik biznes va tadbirkoplik

7.
1.1-rasm.
 Xarajatlaming turkumlanishi.
Ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladigan korxonaning o'ziga 
tegishli resurslar sarfi (m asalan, ferm er xo'jaligida asosiy vositalar


eskirishi, xo'jalikning o'zida ishlab chiqarilgan em -xashak, organik 
o ‘g ‘itlar, asosiy podaga o'tkazilayotgan yosh chorva mollari va 
boshqalar) korxonaning ichki xarajatlarini tashqi m ol etkazib 
beruvchilar va boshqa subyektlardan sotib olingan resurslar uch u n
to'lovlar korxonaning tashqi xarajatlarini tashkil qiladi.
Qisqa m uddatli davrda m ahsulot hajm ining o'sishiga nisbatan 
doim iy ( G ‘S) va o'zgaruvchi (U S) xarajatlar farq qiladi.
D oim iy xarajatlar m ahsulot hajm ining o ‘zgarishiga bog'liq 
b o ‘lmay, korxonaning m a’lum b ir vaqt oralig'ida sarflashi q a t’iy 
belgilab q o ‘yilgan o ‘zgarmas xarajatlarini ifoda etadi. Bunga asosiy 
vositalarning am ortizasiyasi, boshqaruv xodim larining ish haqi, 
sug'urta to'lovlari, telefon uchun abonentlik to'lovi va ijara to'lov- 
larini misol qilib keltirish m um kin. D oim iy xarajatlam ing o'ziga 
xos xususiyati shundan iboratki, m ahsulot hajm ining oshib borishi 
bilan bir birlik mahsulotga to'g'ri keluvchi o'rtacha doim iy xarajat­
lar kamayib boradi.
O 'zgaruvchi xarajatlar m iqdori m ahsulot ishlab chiqarish 
hajm ining o'sishi yoki kam ayishiga qarab o'zgarib turadi, y a ’ni 
m ahsulot hajm i o'zgarishiga m utanosib b o 'ladi. O 'zgaruvchan 
x arajatlar tarkibiga ish ch ila rn in g ish haqi va un g a n isb atan
ajratm alar, xom ashyo, yonilg'i-m oylash m ateriallari, yoqilg'i va 
energiya, transp ort xarajatlari va boshqa vositalar farqi kiradi. 
O 'zgaruvchan xarajatlam ing o'ziga xos xususiyati sh u n d an ibo­
ratki, mahsulot hajmining oshib borishi bir birlik mahsulotga to'g'ri 
keluvchi o 'rta c h a o'zgaiuvchi xarajatlam ing o'zgarishiga unch a 
ta ’sir ko'rsatm aydi.
D oim iy va o'zgaruvchi xarajatlar yig'indisi korxonaning u m u ­
miy xarajatlarini (T S = G 'S + U S ) tashkil qiladi. B undan tashqari 
m ahsulot ishlab chiqarishning (Q) birbirligiga sarflangan o 'rtac h a 
um um iy xarajatlar tushunchasi ham mavjud. U m um iy xarajatlar 
summasini m ahsulot ishlab chiqarish hajmiga bo'lish orqali topish 
m um kin.
Ishlab chiqarishning dastlabki bosqichida, m oddiy resurslar 
va asosiy vositalar to 'la bandlik darajasiga erishm agan davrda, 
o'rtacha doim iy xarajatlar qiymati yuqori bo'ladi va ishlab chiqarish 
hajm ining oshib borishi bilan u kam ayib borish xususiyatiga ega.



Download 4,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish