3-ma’ruza. O‘lchash usullari va vositalari



Download 391,37 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/10
Sana23.12.2022
Hajmi391,37 Kb.
#895056
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10


3-MA’RUZA.
O‘LCHASH USULLARİ VA VOSİTALARİ

Reja: 
1.


O‘lchash jarayoni, strukturasi va elementlari.
2.
O‘lchash usullari va o‘lchashlarni turlari. 
3.
O‘lchash jarayoni, strukturasi va elementlari.
4.
O‘lchashlarning sifat mezoni. 
5.
O‘lchashlarning sifat mezonlari, metrologiyaning 
aksiomalari. 
Tayanch so‘z iboralar: o‘lchashning asosiy tenglamasi, o‘lchash 
operatsiyalari, 
o‘lchashning strukturasi sxemasi, o‘lchash usullari 
tasniflanishi, o‘lchash sharoitlari, o‘lchash sifati va mezonlari, o‘lchash 
turlari.


1. 
O‘lchash jarayoni, strukturasi va elementlari
.
Bizga ma’lumki o‘lchashning ma’nosi o‘lchashning asosiy tenglamasi 
 
Q
q
Q
=
dan kelib chiqadi, bu yerda 
Q
-fizikaviy kattalik qiymati
q
-
fizikaviy kattalikning miqdoriy qiymati; 

Q

-fizikaviy kattalikning 
birligi.
O‘lchash jarayoni fizikaviy kattalik o‘lchamini ko‘pqiymatli o‘lchov 
q

Q

-tomonidan boshqariladigan chiquvchi kattalik bilan solishtirishdan 
iborat bo‘ladi. U holda to‘g‘ri o‘lchash quyidagicha ta’riflanishi mumkin, 
ya’ni bu shunday bilishlik jarayoniki, bunda fizikaviy tajriba 
(eksperiment) orqali berilgan fizikaviy kattalikni o‘lchov birligi deb 
qabul qilingan ma’lum FK bilan solishtiriladi.


To‘g‘ri o‘lchashni amalga oshirishning sharti bo‘lib, quyidagi oddiy 
operatsiyalar hisoblanadi:
- o‘lchanadigan fizikaviy kattalik 
X
ni bu bilan bir xil yoki bir xil bo‘lmagan 
boshqa fizikaviy kattalik 
Q
ga o‘lchash o‘zgartirilishi;
- o‘zgartirilgan kattalik 
Q
bilan bir xil bo‘lgan berilgan o‘lcham 
N
[
q
] dagi 
fizikaviy kattalik 
Q
m
ni qayta ishlab chiqarish; 
- o‘zgartirilgan 
Q
va o‘lchov tomonidan qayta ishlab chiqarilgan 
 
q
N
Q
м
=
bir xil FK larni solishtirish.
O‘lchashning struktura sxemasi quyidagi ko‘rinishga ega:
O‘lchash natijasini olish uchun 
N
=
q
da quyidagi shart ta’minlanishi kerak:
])
[
)
(
min(
]
[
)
(
]
[
Q
N
x
F
Q
q
x
F
Q
q
Q

=

=

=

, ya’ni 

bilan 
Q
m
solishtirish xatoligi minimumga keltirilishi kerak.
O‘lchash natijasi quyidagicha 
 


Q
q
F
X
1

=
topiladi, ya’ni 
1

F
 
o‘lchash 
o‘zgartirilishida amalga oshiriladigan 
F
operatsiyasiga teskari operatsiyadir. 


O‘lchash o‘zgartirilishi – bu o‘zgartiriladigan va o‘zgartirilgan FK larning 
o‘lchamlari orasida o‘zaro bir xil ma’noli muvofiqlik o‘rnatilishi operatsiyasi.
Berilgan o‘lcham 
N
[
Q
] dagi FK ni qayta ishlab chiqarish – bu oldindan 
kelishilgan aniqlikdagi berilgan qiymatli talab etilgan FK ni hosil qilish 
operatsiyasi. 
 


Download 391,37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish