O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

7.2-rasm. Sputnik-V ning prinsipial sxemasi
: 

---

72 
1–taqsimlovchi batareya; 2–otma chiziqni devoridan parafin yotqiziqlarini 
tozalaydigan sharlar uchun sig‘im; 3 –shtuserlar 4– uch yurishli klapanlar; 5–yagona 
quduqlar uchun о‘lchash chizig‘i; 6–uch yurishli kranlar; 7– suvlangan neft 
kollektori; 8–suvsiz neft kollektori; 9–sath uchun gamma-datchik; 10–ajratgich; 11–
diafragma; 12–tо‘siq; 13–sifon; 14–tarirovka qilingan sig‘im; 15–tarirovkali prujina 
Suvlangan va suvsiz quduqlar aniq vaqt oralig‘ida MABning mahalliy avtomatik 
bloki va uch yurishli klapanlari 4 yordamida о‘lchashga avtomatik ravishda 
qо‘shiladi. Ajratgichga tushgan 10 suyuqlikning miqdori tarirovkali sig‘im 14, 
gamma datchiklar 9, MAB (mahalliy avtomatika bloki)dagi suyuqlikning sathi signal 
va tekis tarirovkali prujinalar 15 yordamida о‘lchanadi. 
Suyuqlikning debiti (neft+suv) yuqori va pastki sathlar 9 gamma-datchiklar 
oralig‘ida tо‘planadigan hajmi suyuqlik massasini о‘lchash yо‘li orqali aniqlanadi 
hamda shu hajmning yig‘ilish vaqti yozib olinadi. Toza neftning hajmi belgilangan 
hajmdagi suyuqlik massasini toza suv massasi bilan taqqoslash asosida о‘lchanadi. 
Quyidagi misol orqali tushuntiramiz. 
Aralashma og‘irligini 
, neftni og‘irligi 
, suvning og‘irligi– 
, 
orqali ifodalaymiz. Bunda 
s
n
aral
G
G
G


(7.1) 
bu yerdan 
n
aral
s
G
G
G


(7.2) 
Agar bu formulalarni tarirovka sig‘imining ma’lum hajmi orqali ifodalasak, 
unda 
g
G
g
G
V
V
V
s
s
n
n
s
n


/
/




,
(7.3) 
bu yerda
n
V
va
s
V
- neft va suvni ma’lum sig‘imdagi V, m
3
egallagan hajmi; 
n

va 
s

– neftni va suvni zichligi, kg/m
3
; g – erkin tushish tezlanishi, m/s
2
. 
s
G
ni qiymatini (7.2) ifodaga qо‘yamiz va olamiz 
g
G
G
g
G
V
s
n
aral
n
n


/
)
(
/



(7.4) 
yoki 
ng
n
aral
n
n
s
n
aral
n
n
s
s
n
G
g
G
g
G
g
G
G
g
G
g
V
g













)
(
.
(7.5) 
agar
Vg
s

-ni
s
G
orqali ifodalasak, (7.5) ni quyidagicha yozish mumkin: 
)
(
aral
s
n
s
aral
n
s
n
n
G
G
K
G
G
G









, 
(7.6) 
Bu yerda 
)
/(
n
s