Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

у к у в ч и л а р и
учун 
кун гар ти б и ва д а р е ж а д в а л л а р и н и ту зи ш , б о л а л а р г а а к л и й ва 
ж и см о н и й м е ^ н а т л ар н и турри так си м лаган ^олда, у л арн и н г ёш и ва 
ф и зи о л о ги к ^ о л ати н и з$ам ^и со б га олиш м аксадга м у в о ф и к булади. 
Болан и нг ф и зи о л о ги к ^ол ати н и , ж и см о н и й ва и нтеллектуал уси ш ва 
р и вож лан и ш м е ъ ёр л ар и н и билган ^олдагина уларни тугри тар б и ял аш
ва у ки ти ш м ум кин . Х ар б и р ота —она, п едагог ва т а р б и я ч и бо ла 
c o f a o m ,
х а р т о м о н л а м а б а р к а м о л б у л и б у си ш и уч ун г и г и е н и к
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

та л а б л а р н и ва о р ган и зм н и н г усиш ва ри во ж лан и ш к о н у н и я тл ар и н и
б и л и ш и зар у р . У сиб бораётган о р ган и зм ёш ига м уво ф и к х олАа а
1
$лий 
в а ж и с м о н и й и ш б и л ан т а ъ м и н л а н а д и . П ед аго г ва т а р б и я ч и л а р
б о л а н и н г ан а ш у б а ж а р а олиш и м кон и яти н и х и со б га олиш и к е р ак . 
Ш ун и н гдек, м е ъ ё р и й ги ги ен и к ш ар о и т ярати б б ери ш — у ^ у в ч и н и н г 
кун тар ти б и , м актаб д а ва уй д а акли й ва ж и см о н и й м ехн ат килиш и, 
о в катл ан и ш и , дам олиш и хам да таш ки м ухитнинг б ош ка ш ар о и тл ар и
(х аво н и н г т о зал и ги в а хар о р ати , х о н ан и н г ёритилиш и, м еб е л л а р н и н г 
мос кел и ш и ва бош калар) н аза р д а н ч етда колм аслиги к е р ак .
Болалар ва усмирлар физиологияси. 
Ф и зи ологи я с у з и ю н о н ч а 
«physis» — таб и ат, «logos» — таъ л и м о т сузларид ан и б о р а т булиб, у 
Хаёт ж а р а ё н и д а х у ж а й р а , ту зи м а, аъ зо , ти зи м ва бутун о р ган и зм д а 
були б утади ган ф у н к ц и я л а р ва ж а р а ё н л а р н и урган у вчи ф ан д и р .
И л м и й т а р а а д и ё т в а ф а н л а р н и н г д о и м и й д и ф ф е р е н ц и а ц и я с и
н а т и ж а с и д а х о зи р ги кунда ф и зи о л о ги я ф ан и м ур аккаб к о м п л ек сн и
т а ш к и л к и л и б , у у м у м и й ф и з и о л о г и я , э в о л ю ц и о н ф и з и о л о г и я , 
м е ъ ё р и й ва п атологи к ф и зи о ло ги я, м ех н ат ф и зи о л о ги яси , б олалар 
в а у см и р л ар ф и зи о л о ги я с и ва бопщ а б улим ларни уз и чи га олади.
Б олалар ва усм и р л ар ф и зи о л о ги я с и — одам ф и зи о л о ги я с и н и н г 
б и р тарм оги булиб, уси б б о р аётга н ор ган и зм д а туги ли ш дан бош лаб 
б алогатга етгун ча буладиган х аё ти й ф у н к ц и я л ар н и ^фганади. Бу ф ан
о р г а н и зм , у н и н г а ъ зо ва т и з и м л а р и н и и н д и ви д у ал р и в о ж л а н и ш
К о н у н и я т л а р и н и — о н т о г е н е з н и н г т у р л и д а в р л а р и д а т а к к ° с л а б
5
ф ган ад и .
« О н то ген ез» сузи ю н он ч а «onto» — индивид ва «genesis» — 
ри вож ланиш сузларидан олинган булиб, организм нинг урутланиш идан 
то х а ё т и н и н г о х и р ги к у н л а р и г а ч а б улган д аврн и , у м ум и й ки л и б
а й тган д а, о р г а н и з м н и н г и н д и ви д у ал р и в о ж л а н и ш и н и б и л д и рад и . 
О н то ге н е з д авом и да тухум ^ у ж а й р а уругланади, булиниб купаяди, 
т у к и м а л а р х ° с и л б улади , т у к и м а л а р д а н а ъ з о л а р ва а ъ з о л а р д а н
т и зи м л а р ^осил булади, ти зи м лар б ирлаш иб, о рган и зм ш акллан ад и
ва вакти кели б тутилиш ж а р а ё н и руй беради , орган и зм в о яга етади, 
к у п ая д и , к а р и й д и ва о х и р и ул и м ю з б ер ад и . О н т о г е н е з и к к и т а
р и в о ж л а н и ш б о с к и ч и г а — п р е н а т а л в а п о с т н а т а л д а в р л а р г а
булинади. П ренатал давр деб, орган и зм н и он а корнидаги р и во ж лан и ш
д ав р и га айтилади. Я ъни бу д ав р д а тухум х у ж а й р а оталанади ва ундан 
^ о м и л а ш а к л л а н а д и в а ч а к а л о к н и н г т у г и л и ш и б и л а н т у г а й д и . 
П о стн атал д авр эса туги лгандан то улгунга кадар вактн и у з ичига 
олади.
Б о л ал ар ва у с м и р л а р ф и з и о л о г и я с и ф ан и б о ш к а б и о л о ги я
ф ан л ар и билан чам б арч ас боглик ва у б ош ка ф ан лардаги далиллардан 
к е н г ф о й д а л ан ад и . М асалан , о д ам н и н г и нд и ви д уал т а р а к к и ё т и н и
www.ziyouz.com kutubxonasi

---