Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

Хулоса 
Ҳозирги кунда компьютер ва ахборот технологияларининг ривожланиб 
бориши ва турли иқтисодий, ижтимоий, маънавий соҳаларга кириб бориши 
бажарилиши керак бўлган ишлар вақтини камайтиради ва уларнинг сифатини 
оширади. Бир томондан, компьютер техникасининг бундай кенг ёйилиши 
бир қанча ютуқларга эришишга сабаб бўлса, иккинчи томондан эса, инсон 
саломатлигига маълум миқдорда салбий таъсир қилишига ҳам олиб 
келмоқда. Компьютер мониторини химоя фильтрисиз ёки унинг ерга улаш 
симини ерга уламасдан ишлатиш монитор экранида электростатик 
нурланишни хосил қилади ва инсоннинг кўз нурини сусайишига олиб келади. 
Бунга мисол қилиб, компьютер билан кўп ишлайдиган киши - ходимларни 
кўриш қобилияти анча сусайган бўлади. Бундан ташқари компьютер 
электромагнит нурланишни хам тарқатади. Бу хам инсон саломатлигига 
хавфли, лекин ярим метр масофа узоқликда ўтирган фойдаланувчи бундай 
нурланишдан холи бўлади. Ишлаш вақтида қўл оёқ, бош ва бошқа аъзоларни 
зўриқмаслиги учун стулнинг баландлиги ва клавиатуранинг сатҳи 
фойдаланувчи учун қулай булиши керак. Саломатлик хамма учун бебаҳо 
неъмат ҳисобланади, шунинг учун қандай сохада ишлашдан қатъий назар 
уни сақлашга харакат қилиш керак. 

---

14 
УМУМИЙ ХУЛОСА 
Телекоммуникация тармоқларида техник хизмат кўрсатиш ва назорат 
тизимлари – маълумотлар ва овоз серверларини узатиш хизматларини 
назорат ва диагностика этиш учун мўлжалланган.
Замонавий технологиялардан фойдаланган ҳолда, фойдаланувчи қаерда 
бўлишидан қатъи назар, ҳар қандай элементларни назорат қилиши учун 
назорат ва диагностиканинг ўрни катта. Шунинг учун хам биринчи навбатда 
эксплуатация жараёни, иккинчи навбатда ишончлиликни ошириш усуллари 
ва учинчи навбатда назорат ва диагностика турлари ва усулларидан 
фойдаланиш фойдалироқдир. Шу сабабли элементларни назорат ва 
диагностика қилиш жараёнида сигнатурали анализатордан фойдалансак 

---

15 
эксплуатация жараёнида ва ишдан чиққан элементларни текширишда 
вақтдан ютган хисоланамиз. Юқоридагиларни инобатга олганда назорат ва 
диагностика тамойилларини ўрганишга эҳтиёж туғилади. Шуни инобатга 
олиб ушбу битирув малакавий ишда электрон қўлланма тайёрланди. 
Назорат ва диагностика тамойилларини ўрганишда ахборот ва 
педагогик технологияларда фойдаланиш натижасида таълимда катта 
самарадорлик эришиш мумкин. Ҳозирги вақтга келиб замонавий истиқболли 
бўлган ахборот технологиялари таълим тизимида кенг кўламда 
ишлатилмоқда, жумладан турли хил электрон дарслик ва қўлланмалар ишлаб 
чиқилмоқда. Компьютер мониторида ўқув материалини ўрганувчига 
тасвирлаб беришга кўра электрон ўқитиш ўқув дастурлари қуйидаги учта 
гурухга бўлинади:
- чизиқли матн кўринишдаги ўқитиш дастурларига; 
- гиперматн кўринишдаги ўқитиш ўқув дастурларига; 
- мультимедиали ўқитиш ўқув дастурларига.
Педагогик технология - барча бошқарилувчи ташкилий қисмлар ва 
уларнинг богликлигини таҳлил қилиш, танлаш, лойиҳалаш ва назорат қилиш 
йўли билан педагогик самарадорликни юқори даражага кўтариш ҳамда бу 
борада тизимли ёндашувни жорий этишни ифодалайди. Педагогик 
технология (ПТ) -шундай билимлар соҳасики, улар ёрдамида XXI асрда 
давлатимизда таълим соҳасида туб бурилишлар юз беради, ўқитувчи 
фаолияти янгиланади, талаба-ёшларда ҳурфикрлилик, билимга чанқоқлик, 
Ватанга меҳр-муҳаббат, инсонпарварлик туйғулари тизимли равишда 
шаклланади. 
Назорат ва диагностика тамойилларини ўрганиш бўйича ушбу 
бўлимда электрон қўлланма ишлаб чиқилди. Шу билан бирга талабалар 
билими баҳолашда энг самарали усуллардан бири ҳисобланмиш назорат 
саволлари ишлаб чиқилди. Ишлаб чиқилган электрон қўлланмани ТАТУ ни 
“Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедрасида ўқитиладиган 
“Телекоммуникация тармоқларида назорат ва техник хизмат кўрсатиш 

---

16 
тизимлари” фанини ахборот технологияларидан фойдаланиб ўрганишда 
ишлатиш мумкин. Шу билан бирга электрон қўлланмани ТАТУ нинг барча 
филиалларидаги талабалар хам масофадан туриб фойдаланишлари учун бош 
web сайтига, яъни tuit.uz га жойлаштириб қўйиш мумкин.