Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

4. ХАЁТ ФАОЛИЯТИ ҲАВФСИЗЛИГИ 
 
4.1. Кoмпьютер билан ишлаганда техник ҳавфсизлик 
Компьютер билак ишлаганда махаллий тармоқдаги кучланиш 110 — 220 
В диапазонида бўлиши керак. Тизим блокидаги номинал кучланиш қиймати 
ўрнатилганлигини текшириш зарур. 
Персональ компьютер (ПК) — ҳавфсиз тармоқ кабели билан 
жихозланган ва фақат ерга уланган тармоқ розеткасига уланади. 
ПК розеткаси ва тармоқ розеткаси осон боғланувчан бўлиши керак. 
Компьютернинг ОN/ОFF (РОWЕК) — ўчириб ёқиш тугмаси уни тармоқ 
кучланишидан тўлиқ изоляция қила олмайди. Тармоқдан тўлиқ изоляция 
қилиш учун вилкани тармоқ розеткасидан ажратиш керак. 
Момақалдироқ вақтида маълумотлар узатиш кабелини узиш ҳам
г
ёқиш 
ҳам таъқиқланади. 
ПК ичига ҳеч қандай бегона буюмлар (Мисол учун: занжир, концеляр 
қисқич, мих ва шу кабилар), қисқа туташув ёки ток уришига сабаб бўладиган 
суюқликлар тушиб қолмаслиги керак. 
Фавқулотда вазият бўлганда (мисол учун: корпус, бошқарув элементи 
ёки тармоқ кабели шикастланганда, ичига суюқлик ёки бегона жисмлар 
тушиб қолганда), дарҳол ПК ни ўчириш ва тармоқ розеткасидан вилкани 
тортиб олиш керак. 
ПКни ўз бошимчалик билан ичини очиш, ичидаги буюмларга тегиш 
тавсия қилинмайди. ПКни таъмирлашни фақат ваколатли ходимларгина 
амалга ошириши мумкин. Рухсат этилмаган очишлар ёки мохирсизлик билан 
таъмирлаш фойдаланувчига хавфни туғдириши мумкин (ток уриши, ёнғин ва 
шу кабилар). Талабларга мувофиқ ПКни эксплуатацияси фақат тўлиқ 
таъмирланган корпус ва орқа қопқоғи ўрнатилган холдагина таъминланади.
Тизим блокини очишдан олдин ПКни ўчириш ва вилкани тармоқ 
розеткасидан чиқариб олиш керак. Тизим блокини очишда ПК 

---

6 
эксплуатацияси ва техник маълумотномасида келтирилган кўрсатмаларни 
эътиборга олиш керак. 
Компьютер билан ишлаганда қуйидаги қоидаларга амал қилиш керак: 
1. Ишдан олдин: 
- иш жойини тўғри ташкил қилиш; 
- кучланиш кабелларини, уловчи ўтказгичларни, розетка, Штепсель 
вилкаларини созлигини текшириш; 
- машинани шундай ўрнатиш керакки, тебраниш (вибриация) ва
чайқалиш турлари бартараф этиш имкони бўлсин; 
- машинанинг ҳамма блокларини созлигини ва компьютерни бутун ишга
тайёрлик даражасини текшириш; 
2. Иш мобайнида: 
- ПКда бегона шахсларни ишлашига йўл қўймаслик; 
- бегона буюмларни машинанинг ишлаётган блокларига тушиб 
қолмаслигини назоратлаб туриш; 
3. Ишдан сўнг: 
- иш жойини тартибга келтириш. 
Иш мобайнида қуйидагилар таъқиқланади:
1. Кийимнинг юқори чўнтакларида бегона металл буюмлар, айниқса 
ўзининг таркибида магнитланган темирга эга бўлган буюмларни сақлаш; 
2. Малакаси иккинчи тоифадан паст бўлган шахсларни хонада бир 
ўзи ишлаши; 
3. Машинанинг ток оқиб ўтадиган қисмларига тегиниш; 
4. Манбага уланган компьютердан платаларни олиш ва қўйиш,
шунингдек ажралишли ёки боғланишли уланишларни ажратиш ёки 
улаш; 
5. Тармоққа уланган компьютернинг устки қопқоғини ечиш; 
6. Ахборотни тасвирловчи модул (монитор) қопқоғини очиш, чунки 
электрон —нур трупкага юқори кучланиш берилади; 
7. Вентиляцион тирқишларни беркитиш; 

---

7 
8. 
Малакавий масъулиятга эга бўлмаган фойдаланувчиларга 
компьютерда пайдо бўлган носозликларни созлашга рухсат бериш; 
9. Бошқа номиналга эга бўлган сақлагичларни ишлатиш; 
10. Носоз машиналар билан ишлаш; 
11. Иш вақтида узоқ танаффусларга машинани ёқиқ ҳолда ташлаб 
кетиш.