‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Arpabodiyon o ‘simligini yetishtirish agrotexnikasi. 
Oddiy ar- 
pabodiyon yoki oq zira-ukrop hidi anqib turadigan bir yillik yoki ikki 
yillik o ‘sim likbo‘lib, 0 ‘zbekistonda tarqalgan barcha sug‘oriladigan 
yerlarda yoki lalmikor yerlarda ham o ‘sadigan yorug‘sevar va 
qurg‘oqehilikka moslashgan o ‘simlik hisoblanadi. Arpabodiyon 
uehun haydab ekiladigan va kuzgi ekinlardan bo‘shagan yerlarni 
ajratish tavsiya qilinadi.
Arpabodiyon ekiladigan yerlar kuzda haydashdan oldin mahalliy 
o ‘g ‘itlar va superfosfat berib, 25-28 sm chuqurlikda sifatli qilib hay­
dab q o ‘yiladi. Sizot suvlarining sathi chuqur va yog‘ingarchilik kam 
b o ‘ladigan yerlarda azot o ‘g ‘itidan gektar hisobiga 20-30 kg berish 
maqsadga muvofiq b o ‘ladi. Arpabodiyon o ‘simligining urug‘larini 
kuzda va erta bahorda ham ekish mumkin. Ekishdan oldin yer tekis- 
lanadi va begona o ‘t qoldiqlaridan tozalanadi. U rug‘ini mart oyining 
oxiri va aprelning boshlarida tuproq harorati 15-17°S bo‘lganda qa­
tor oralari 60-70 sm qilib 1-2 sm chuqurlikda gektariga 8-10 kg dan 
urug‘ sarflab ekiladi.
U rug‘larni bir tekis ekilishi uehun yog‘och qipiqlari, qumga ara- 
lashtirib ekish tavsiya qilinadi. Bahorda ekilgan u ru g ia r 6-8 kunda 
unib ehiqadi. Kuzda ekilgan urug‘laming bir qismi sovuq tushgun- 
cha unib ehiqadi va nihollari to ‘pgulbarg tarzida qishlaydi.
Saqlab qolingan ekinlardagi nihollarning bir qismi to ‘pgulbarg 
holatida boMadi va ikkinchi yili gullay boshlaydi. Arpabodiyonni 
yaxshi o ‘sishi va rivojlanishi uehun uni yaganalash, begona o'tlardan 
tozalash va oralariga ishlov bcrishdan boshlanadi. Birinchi kunlarda 
nihollarni sekin o'sishi kuzatiladi va begona o ‘tlar orasida qolib ket- 
masligi uehun yerlarni kultivatsiya qilib yumshatib turiladi.
Arpabodiyon zich ekilganda yoki begona o ‘tlar ko‘payib ket- 
ganda va bahor seryom g'ir kelganda o'sim liklarda zararkunanda va 
kasallik paydo bo iish in i oldini olish kerak bo'ladi. 0 ‘simlik tup- 
larining zichligi bir metrga 10-15 donadan ortiq bo‘masligi kerak. 
Birinchi yili o ‘simlikning ildiz tizimiga zarar yetkazmasdan ehtiyot- 
korlik bilan qator oralariga ishlov berish tavsiya qilinadi. Tuproqning 
namligi va o ‘simlikning holatiga qarab sug‘orish o ‘tkazish lozim.
Mavsum davomida 6-7 marta sug‘oriladi. A ф abodiyon o ‘sish 
davrida, ayniqsa, ildiz tizimining rivojlanish fazasida suvni ko‘proq
234

---

talab qiladi. Arpabodiyon o'sim ligim ng mlmllun unib chiqqan- 
dan keyin ularning yaxshi rivojlanishi uchun 
qatOf 
onduriga ishlov 
bcrish bilan bir vaqtda gektar hisobiga azot o 'g'ilidan 40 kg va 20 
kg dan kaliy o ‘g ‘iti beriladi. 0 ‘g ‘itlarni 7-8 sin chuqurlikda solisli 
tavsiya qilinadi. Ikkinchi oziqlantirish shonalasb fa/asiila 
M)
kg dan 
azot va 20 kg dan fosfor o ‘g ‘iti berilganda uning o'sishi va livojlani 
shi yanada tezlashadi. Oxirgi oziqlantirish arpabodiyonning poyasi 
o ‘sib, gullay boshlashi davrida gektar hisobida 40 kg dan azot va 20 
kg kaliy o‘g ‘iti beriladi.
Bu davrda arpabodiyonning b o ‘yi 2 metrgacha va undan 
balandroq bo ‘lib, ko‘plab meva tuggan fazasiga to ‘g ‘ri kcladi. 
A фabodiyon meva tuggan fazasida ozuqa elementlarga juda talab- 
chan b o ‘ladi. CTsimlikni oziqlantirish sug‘orishdan oldin amalga 
oshirilishi kerak. Shulami e ’tiborga olib mavsum davomida oddiy 
arpabodiyon ekilgan maydonlarga o ‘rtacha gektar hisobiga 90-100 
kg azot, 70-80 kg fosfor va 50-60 kg kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantirish 
tavsiya qilinadi.
Ikkinchi va keyingi yillarda arpabodiyon ekinzorlari gektar hiso­
bida 40 kg dan azot, 30 kg dan fosfor va 20 kg dan kaliy o Lg ‘iti bilan 
oziqlantiriladi. Keyingi yillari arpabodiyon ekilgan yerlarda uning 
ildiz poyalari birlashib ketishi munosabati bilan oralarini kultivatsi- 
ya qilish va o ‘g ‘itlash imkoniyati bo‘lmaydi.