‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Kunjut etishtirish agrotexnikasi. 
Kunjut eng qimmatli dorivor 
moyli ekinlardan hisoblanadi. Uning urug'ida 16-19 foiz oqsil va
16-17 foiz azotsiz moddalar mavjud. Uning vatani Afrika bo'lib,

---

Markaziy Osiyoga Hindistondan kirib kelgan. Kunjutning yer yuzi- 
dagi ekinraaydoni 6,7 mln. ga b o ‘lib, 0 ‘zbekistondaham ko‘pyillar- 
dan beri ekilib kelinmoqda. Kunjut issiqsevar, yorug‘sevar o ‘simlik 
bo‘lib, qisqa kunda yetiladi. Kunjut uehun asosiy o ‘tmishdoshlar 
dukkakli don ekinlari, m akkajo‘xori, oqjo‘xori va beda hisoblanadi.
Kunjut bir bor ekilgan yerga 6-7 yildan keyin qayta ekiladi, 
chunki u kasallik va zararkunandalar bilan ko‘p shikastlanadi. 
Kunjut uehun unumdor, sho‘rlanmagan va begona o ‘tlardan toza- 
langan yerlami ajratish kerak b o ‘ladi. U yeming chuqur haydalishini 
talab qiladi. Yer haydashdan oldin bir gektar yerga 10-15 tonna or­
ganik o ‘g ‘it, 40-50 kilogramm fosfor bilan oziqlantirib chimqirqar 
plug bilan 25-27 santimetr chuqurlikda haydab q o ‘yiladi.
Bahorda ekishdan oldin yerlar sho‘rlangan b o ‘lsa yuviladi. 
Ekishgacha 1-2 marta kultivatsiya va borona qilinadi. Begona o ‘tlar 
bilan kam zararlangan yerlami aprel oyining boshlarida 8-10 san- 
timetr chuqurlikda bir marta kultivatsiya va boronalash yetarlidir.
Ekishdan oldin yerlar egatlar orqali sug‘oriladi. Tuproq yetili- 
shi bilan kultivatorda ishlanadi, undan keyin boronalanadi va mola 
bosiladi. Sizot suvlari yaqin joylashgan o ‘tloqi va o ‘tloqi-botqoq 
yerlarni ekishdan oldin sug‘orilmasa ham b o ‘ladi.
Asosan ekiladigan kunjut urug‘lam ing sifatiga katta e ’tibor be- 
rilishi kerak. lJrug‘ning tozaligi 95-98 foiz va uning unuvchanligi 
85-95 foizdan kam b o ‘lmasligi lozim. Kunjutning urug‘ini tuproq 
harorati 15-16 gradus b o ig a n d a ekish maqsadga muvofiq b o ‘ladi. 
Kunjut may oyining birinchi dekadasida ekiladi. Bug‘doydan so ‘ng 
10-15 iyunda ekilishi zarur.
Kunjut keng qatorlab ekiladi, qator orasi 60-70 santimetr, ekish 
chuqurligi 3-5 santimetrdan oshmasligi kerak. Bir gektar yerga 1,5- 
2,0 million dona yoki 5-6 kilogramm urug‘ ekiladi. Ekish bilan bir 
qatorda egatlar olinadi va qondirib sug'oriladi. Urug‘lar 5-6 kunda 
unib ehiqadi, nihollar - 4 gradus sovuqda nobud b o ‘ladi.
Kunjut o ‘sish davrida 2-3 marta kultivatsiya qilinadi, yaga- 
na qilinmaydi. 2-4 marta sug'oriladi. Sizot suvlari yaqin joylash­
gan maydonlarda ekilgan o‘simlikka 1-2 marta sug‘orish yetarli 
bo‘ladi. Gullaguncha 40-50 kg azot va 20 kg kaliy bilan oziqlan-

---

tirib sug'oriladi. Gullagandan keyin gektai Imobiga yana azotli 
o ‘g ‘itlardan 30 kg va fosforli o ‘g ‘itlardan 20 kgdnn bcuh sug'oriladi. 
Yerlar yumshatiladi va begona o'tlardan tozalanadi Kunjut o'sish 
davrining dastlabki 30-40 kunida sekin rivojlanadi va begona oMlar 
k o ‘proq ta ’sir ko'rsatadi. Uning vegetatsion davri 80-120 kun luso- 
blanadi.
Vegetatsiya oxirida o ‘simlikning barglari sarg'ayib lo'kiladi, 
pastki ko‘sakchalari oldin yetiladi. Vaqtida uning hosili yig'ib olin- 
masa ko'sakchalar yorilib urug‘ to'kiladi. Kombayn mashinasida 
o 'rib yig‘ib olingan kunjut tozalanadi va quritiladi. Q o‘1 yordamida 
o'rilgan kunjut poyalari b o g ian ib xirmonda quritiladi va 10-12 kun­
dan keyin qo'lda yanchiladi. O'sim likni pastga qaragan holda qoqib 
olinadi. Don tozalash mashinalarda ham tozalanadi va u ru g ia r qop- 
da quruq yerda saqlanadi. Saqlanadigan u ru g iik d a namlik 9 foizdan 
k o ‘p b o im asligi kerak.