Ma’ruza- 13 mavzu. Yo’l to’siqlari va ularni qo’llash sharoitlari

R
, m 
Egrilikdagi 
ustunchalar 
orasidagi masofa 
0
l
, 
m 
Egrilikka 
yaqinlashadigan 
uchastkadagi ustunchalar oralig’i, m 
1
l
2
l
3
l
100 
5 
8 
17 
34 
200 
7 
12 
23 
47 
300 
9 
15 
30 
50 
400 
11 
17 
33 
50 
500 
12 
19 
37 
50 
1000 
17 
27 
50 
50 
2000 
25 
40 
50 
50 
3000 
30 
47 
50 
50 
4000 
35 
50 
50 
50 
5000 
40 
50 
50 
50 
6000 
45 
50 
50 
50 
8000 
50 
50 
50 
50 
1.
Rejadagi egri uchastka oldidan har ikki tomonida uchtadan va egrilikning o’zida radiusning 
o’zgarishiga qarab yo’naltiruvchi ustunchalar 7.18-jadvalga binoan qo’yiladi (7.13-rasm). 
Bu holda ko’tarmaning balandligi 1 m dan kam bo’lmasligi kerak. 
l
1
l
0
l
3
l
2
l
1
l
2
l
3

---

7.13-rasm. Rejadagi egrilikda yo’naltiruvchi ustunchalarni joylashtirish 
4. CHorrahadagi egri uchastkalarda 7.18-jadvaldagi ko’rsatmalarga asosan. 
5. Avtomobil yo’li botqoqliklarga, kanallarga (suvning chuqurligi 1-2 m bo’lganda) parallel 
joylashgan joylarda yo’naltiruvchi ustunchalarni har 10 m masofada o’rnatiladi. 
7.18-jadval
Rejadagi 
radius 
R
, m 
Egrilikdagi 
ustunchalar 
orasidagi masofa 
0
l
, m 
Egrilikka 
yaqinlashadigan 
uchastkadagi 
ustunchalar 
oralig’i, m 
tashqi 
tomondan 
0
l
ichki
tomondan 
1
l
2
l
3
l
4
l
20 
3 
6 
6 
10 
20 
30 
3 
6 
7 
11 
21 
40 
4 
8 
9 
15 
31 
50 
5 
10 
12 
20 
40 
100 
10 
20 
25 
42 
50 
200 
15 
30 
30 
45 
50 
300 
20 
40 
40 
50 
50 
400 
30 
50 
50 
50 
50 
500 
40 
50 
50 
50 
50 
600 
va 
ko’p 
50 
50 
50 
50 
50 
6. Ko’prik va yo’l o’tkazgichlarning har ikkala tomonidan 10 m masofada yo’lning ikki 
tarafiga 3 tadan. 
7. Suv o’tkazgich quvurlarning o’qi bo’yicha yo’lning ikki tarafiga bittadan (agarda 
quvurning diametri 1,5 m kam bo’lsa) va 3 tadan har ikki tomonga (agarda quvurning 
diametri 1,5 m katta bo’lsa) har 10 m masofada yo’naltiruvchi ustunchalar joylashtiriladi. 
Yo’naltiruvchi ustunchalar yo’l yoqasining chetidan 0,35 m kam bo’lmagan masofada va 
yo’l qatnov qismining chetidan 0,75 m kam bo’lmagan masofada yo’l yoqasiga joylashtirilib, 
ularning balandligi 0,75

0,8 m belgilanadi (7.14-rasm). 

---

7.14-rasm. Yo’naltiruvchi ustunchalarni yo’lni ko’ndalang kesimida o’rnatish 
Sun’iy yoritiladigan tumbalarni
aholi yashaydigan joylarda ajratuvchi polosalarning 
boshlanishida va transport tonnellarining yon devorlari oldidan o’rnatiladi. 
Yo’naltiruvchi xavfsizlik orolchalari
chorrahalardagi umumiy harakat miqdori 1000 
avt/sut va buriladigan transport vositalari aholi yashamaydigan joylarda 10 %, aholi 
yashaydigan joylarda esa 20 % dan kam bo’lmasa, o’rnatilishi ko’zda tutiladi. SHuningdek, 
yo’naltiruvchi xavfsizlik orolchalari yer usti piyodalar o’tadigan joylarda belgilanadi, agarda 
transport vositalarini harakat miqdori 4000 avt/sut dan kam bo’lmasa. 
Nazorat savollari 
1.
 
Aholi yashamaydigan joylarda yo’l belgilarini ko’ndalang kesimda qanday joylashtiriladi? 
2.
 
Aholi yashash joylarida yo’l belgilarini ko’ndalang kesimda qanday joylashtiriladi? 
3.
 
Servis belgilari va tablichkalar yordamida harakat qanday tashkil etiladi? 
4.
 
To’g’ri yo’l bo’laklarida belgi chiziqlar yordamida harakatni qanday tashkil etiladi? 
5.
 
Rejadagi egri yo’l bo’laklarida belgi chiziqlar yordamida harakatni qanday tashkil etiladi? 
6.
 
Ko’tarilish va tushish yo’l bo’laklarida belgi chiziqlar yordamida harakatni qanday tashkil 
etiladi? 
7.
 
Yoqilg’i quyish shaxobchasi qanday joylashtiriladi? 
8.
 
Yo’l to’siqlarining vazifalari nimalardan iborat? 
9.
 
Qanday barьer to’siq turlarini bilasiz? 
10.
 
Piyodalar uchun qanday to’siqlar o’rnatiladi 
11.
 
Ikkinchi guruh to’siqlariga nimalar kiradi? 
12.
 
Yo’naltiruvchi ustunchalarning qanday ahamiyati bor? 
13.
 
Vertikal yo’l belgi chiziqlarining qanday turlari bor? 
14.
 
Devorsimon yo’l to’siqlar qanday yo’l sharoitlarida qo’llaniladi? 
15.
 
Yo’l to’siqlari bikirligi bo’yicha qanday turlarga bo’linadi? 
 
Mustaqil ish topshiriklari: 
Yo’naltiruvchi qurilmalar 
Adabiyotlar : 
Q.X. Azizov «Harakat xavfsizligi tashkil etish asoslari» T. Yozuvchi 2002 y. 131-138 betlar.
 
min 0.75
min 0.35
100
0
.7
5
-0
.8
m