Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

ġərikli (tam ortaqlı)
firma azı iki fiziki və ya hüquqi 
şəxs tərəfindən yaradılır. Firmanın fəaliyyətinə eyni dərəcədə 
cavabdeh olurlar. 
Payçı və Ģərikli
firma isə azı bir şərik və bir payçı fiziki 
və ya hüquqi şəxs tərəfindən yaradılır. Şərik firmanın 
öhdəliklərinə və borclarına bütün əmlakı ilə, payçı isə payı 
miqdarında cavabdehdir. 
Məhdud məsuliyyətli
(Ltdlimited) firma bir və ya bir 
neçə fiziki və hüquqi şəxs tərəfindən yaradılır. Belə firmanın 
təsisçiləri yalnız firmanın nizamnamə fondundakı payına görə 
məsuliyyət daşıyırlar 
Firmanın geniş yayılmış formalarından biri də 
səhmdar 
cəmiyyətidir
. Bu cəmiyyət ən azı üç fiziki və ya hüquqi şəxs 
tərəfindən yaradılır. Cəmiyyətin nizamnamə fondu səhm 
buraxılışı ilə formalaşdırılır. Səhmdarlar cəmiyyətin öhdə- 
liklərinə malik olduqları səhmlərin miqdarına müvafiq olaraq 
cavabdeh olurlar. Səhmdar cəmiyyət səhmlərin satışı yolu ilə 
pul vəsaitlərinin mərkəzləşdirlməsi əsasında istehsalın təşkili 
formasıdır. 
Səhmdar cəmiyyəti
dedikdə, ümumi səhmdar 
kapitala pul ödəyən, sahibkarlıq fəaliyyətində ondan istifadə 
edən və birgə gəlir əldə edən və ya zərər çəkən şəxslərin ittifaqı 

---

217 
nəzərdə tutulur. Buraxılan səhmlərin növündən, onların 
bazarda dövriyyəsinin təşkilindən aslı olaraq, səhmdar 
cəmiyyəti açıq və qapalı olurlar. Açıq səhmdar cəmiyyətin 
səhmləri bazarda satılıb-alınır. Qapalı (məhdud məsuliyyətli) 
səhmdar cəmiyyətin səhmləri isə təsisçilər arasında 
bölüşdürülür. 
Hüquqi statusundan, iqtisadi müstəqilliyin dərəcəsindən, 
şirkətlər və bölmələr arasındakı qarşılıqlı əlaqələrdən asılı 
olaraq, səhmdar cəmiyyətlər
 konsern
, konqlomerat və maliyyə 
qrupları formalarında olur. Konsern maliyyə nəzarəti əsasında 
hüquqi cəhətdən müstəqil şirkətlərin (səhmdar cəmiyyətlərin) 
bir vahiddə birləşməsi nəticəsində fəaliyyət göstərən 
sahibkarlığın təşkili formasıdır. Konsernin fəaliyyətinə nəzarət 
imkanı konsernə daxil olan firmaların səhmlərinin nəzarət 
paketinə sahibliklə müəyyən edilir. Nəzarət paketi, adətən,
konsernin özülünü təşkil edən istehsal firmasına mənsub olur. 
Konsernə daxil olan digər şirkətlərin (maliyyə, nəqliyyat, 
ticarət və s.) siyasəti baş şirkətin siyasətinə tabe olur. 
Konserndə çox vaxt vahid nəzarət mərkəzi-ümumi strategiyanı 
hazırlayan, şirkətlər (səhmdar cəmiyyətləri) qarşısında konkret 
vəzifələr qoyan və onların yerinə yetirilməsinə ciddi nəzarət 
edən holdinq şirkəti formalaşır. 
Bir sahibə (mülkiyyətçiyə) məxsus olan hüquqi müstəqil 
şirkətlər qrupu