Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

Ġctimai istehlak dedikdə,
idarəetmə, müdafiə, 
elm, təhsil və s. xidmətlərindən istifadə edilməsi nəzərdə 
tutulur; 

---

354 
c)
istehlakın yerinə yetirilməsi formasına görə, fərdi və 
kollektiv istifadə formaları fərqləndirilir. 
Kollektiv istifadə 
dedikdə
, dövlət mülkiyyətində olan yaşayış evlərdən və digər 
obyektlərdən, ictimai xidmət müəsisələrinin xidmətlərindən 
birgə istifadə olunması nəzərdə tutulur; 
d)
məhsul və xidmətlərdən istifadə pullu və pulsuz 
qaydada həyata keçirilir. 
İstehlakın kəmiyyət cəhəti və onun dinamikası müəyyən 
natural və dəyər göstəriciləri ilə ifadə olunur. Bu göstəricilər 
ictimai istehsalın səmərəliliyi səviyyəsilə yanaşı, cəmiyyətdə 
olan bölgü münasibətlərindən də asılıdır. Bu münasibətlərdən 
asılı olaraq sosial qurupların, ailələrin və fərdlərin və s. 
istehlakı xeyli fərqli olur. İstehlakın səviyyəsinə təsir edən əsas 
amillər aşağıdakılardır: 
a)
Gəlirin (milli gəlirin) həcmi, bu amillə istehlak düz 
mütənasibdir. Gəlirin səviyyəsi yalnız istehlakın kəmiyyətinə 
deyil, keyfiyyətinə də təsir göstərir. Belə ki, gəlirlər 
çoxaldıqca, insanlar daha baha və keyfiyyətli məhsul və 
xidmətlərdən istifadə etməyə cəhd göstərirlər; 
b)
Məhsul və xidmətlərin qiymətləri səviyyəsi; bunlarla 
istehlakın səviyyəsi tərs mütənasibdir; 
c)
Zəruri ödəmələrin səviyyəsi (borc, cərimələr, vergilər 
və s.). 
Müasir iqtisadi ədəbiyyatda istelak dedikdə, müəyyən 
dövrdə ev təsərrüfatının məhsul və xidmətlərin alınmasına 
çəkilən xərclər nəzərdə tutulur. Bu xərclərə uzunmüddətli
istifadə məhsullarına (maşın, mebel, televizor və s.), cari 
istehlak məhsullarına (ərzaq, paltar, benzin və s.) və xidmətlərə 
çəkilən xərclər aid edilir. Ev (mənzil) alınmasına çəkilən 
xərclər isə investisiya xərclərinə aid edilir. Nəzəriyyəçilər 
muxtar istehlak xərclərini