Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

klassik dixotomiya
vəziyyətindən çıxış 
edirlər. İqtisadiyyat iki müxtəlif sektora bölünür. 
-
pul; 
-
real. 
Bütün real bazarlar (əmtəə, torpaq, kapital və əmək) 
müvazinətlidir. İqtisadiyyatın inkişafına əsas təsiri real 
sektor göstərir. 
Pul və real bazarların fəaliyyəti müstəqil səciyyəlidir, 
pul və real sektorların bir-birinə qarşılıqlı təsiri minimaldır. 

Pullar iqtisadiyyata müstəqil təsir göstərmirlər, 
hesablama vahidi və tədavül vasitəsi vəzifəsini yerinə 
yetirirlər. 

Iqtisadi subyeklər öz mənfəətlərinin maksimallaş- 
dırılmasından çıxış edərək rasional fəaliyyət göstərirlər. 
Məsələn, firma üçün daha çox mənfəət əldə etmək, ev 
təsərrüfatına isə istehlakı artırmaq vacibdir. Subyektərin 
qəbul etdikləri bütün qərarlar iqtisadi konyukturanın böyük 
təsiri altında olur. 

Klassik yanaşma subyekti qiymətləndirmədən 
azaddır, o, kifayət qədər obyektivdir. 

Neoklassik məktəbin əsas nümayəndələri R.Solou, 
T.Srajent, R.Lukas, N.Uolessdir. 
Keynsçi məktəbi. 
O, makroiqtisadiyyatı bütöv sistem 
kimi nəzərdən keçirir və klassik məktəbin bütün 
postulatlarını inkar edirdi. Keynsçilərin fikrincə, iqtisadiyyat 
klassik məktəb tərəfindən real iqtisadi prosesləri əks 
etdirməyən ideal, müraciət model kimi nəzərdən keçirilirdi. 
Keynsçi 
konsepsiyasının 
əsas 
müddəaları 
aşağıdakılardır: 

İqtisadiyyat təkmil rəqabət iqtisadiyyatı deyil, əksinə, 
bazarların qeyri-təkmilliyi müasir iqtisadiyyata xasdır. 

---

312 

İqtisadiyyat çox vaxt qeyri-müvazinət vəziyyətində 
olur, ümumi müvazinət nadir hallarda əldə olunur və bu, ani 
xarakter daşıyır. 

Bazarın özü ümumi müvazinətin bərpa edilməsi 
problemini həll edə bilmir. 

Müvazinətin bərpa olunması bir çox problemlərin həll 
edilməsinə görə məsuliyyəti dövlət öz üzərinə götürməlidir. 
Dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi obyektiv xarakter daşıyır. 

―Məcmu tələb-məcmu təklif‖ modelində aparıcı rol 
məcmu tələbə məxsusdur. Dövlət müdaxiləsi məcmu tələbin 
və 
ya 
iqtisdiyyatda 
ümumi 
xərclərin 
artmasını 
həvəsləndirməlidir. 

Klassik məktəbin iqtisadiyyatın özünü bərpası 
haqqında 
fikri 
özü 
tənzimlənən 
stabilləşdiricilərin 
fəaliyyətinə söykənsə də əslində belə deyil. İnstitusional 
amillərin (uzunmüddətli müqavilələr) və subyektlərin 
davranışlarının subyektiv xüsusiyyətlərinin, iqtisadiyyatın 
gələcəyi haqqında onların proqnozlarının təsiri səbəbindən
qiymətlər çevik deyillər. 
Faiz dərəcəsi iqtisadiyyatda yeganə tənzimləyici rolunu 
oynaya bilməz, çünkü qənaətlə yığılmış pulun mülkiyyətçisi 
ilə investorların maraqları üst üstə düşmür. 
Əmək haqqı konyuktura dəyişdikcə dəyişilə bilməz, 
çünkü onun səviyyəsi uzunmüddətli əmək müqavilələrində 
təsbit olunur. 
İqtisadiyyat üçün məcburi işsizlik xasdır. 

İqtisadi subyektlər qeyri-rasional fəaliyyət göstərirlər, 
onlar ənənələr, sosial şərtiliklər, davranış psixologiyası kimi 
subyektiv amilləri əldə rəhbər tuturlar. 

Pullar sərvətdir və onların müstəqil dəyəri vardır. 

Bütün bazarlar qarşılıqlı əlaqədardır və onların 
birindəki istənilən dəyişikliklər digərlərində dəyişikliklərə 

---

313 
səbəb olur. Pul bazarı və real bazar arasında müəyyən 
qarşılıqlı təsir mexanizmi mövcuddur. 

İstehsal amilləri qarşılıqlı əvəzlənən deyillər, ondan 
tam istifadə olunmur, buna görə də bazar iqtisadiyyatı üçün 
əsas problem potensial ÜDM səviyyəsinə çatmaqdır.