Shaharsozlikda bino va inshootlarni arxitekturaviy

Mustaqil ish uchun to’shiriq 
 
Mavzu bo‟yicha internetdan xorijda yoki O‟zbekistonda qurilgan binolar bo‟yicha 
materiallar yig‟ish. 

---

3-mavzu. Umumiy ovqatlanish muassasalari binolarining loyihalash 
texnologiyasi. 
 
Reja: 
 
1. Kafe yoki restoran binosini konstruktiv qisimini yechishda, xonalarni 
joylashtirishda ustun qadamlaridan va seysmik choklardan to’g’ri foydalanish. 
2. Binoning badiiy yechimini milliy urf-odatlarimizdan kelib chiqib yechish. 
3. Barcha talablarni qo’llab eskiz g’oya qilish. 
 
1.
 
Kafe yoki restoran binosini konstruktiv qisimini yechishda, xonalarni 
joylashtirishda ustun qadamlaridan va seysmik choklardan to’g’ri 
foydalanish.
Majmuaviy muassasa
- bunda umumiy ovqatlanish muassasalari uchta to‟rta 
birlashgan holda bo‟lishi mumkin. Majmuaviy muassasa o‟zida restoran, kafe, 
oshxona, yemakxona, kulinariya yoki barni mujassam qilishi mumkin. 
8-rasm. Umumiy ovqatlanish muassasalarini asosiy xonalarini o‟zaro bog‟liqligi. 
Umumiy ovqatlanish muassasalari ikki guruxga bo‟linadi: tayyorlov va 
tayyorlab tugatuv. 
Tayyorlov yani yarim tayyor mahsulot tayyorlash muassasalariga 
quiyidagilar kiradi: yarim tayyor mahsulotlar kombinatsiysi. 
Tayyorlov tuagtuv muassasalariga esa: yarim tayyor bo‟lgan mahsulotlarni 
pishirib ovqat qilib sotuvchi muassasalar kiradi. Bular: uy oshxonalari, turar joy 

---

tumanlariga xizmat ko‟rsatadigan oshxonalar. 
Quvvati va joylashishi bo‟yicha ovqatlanish muassasalari quyidagi turlarga 
bo‟linadi: 
-
100dan200 o‟ringacha bo‟lhan savdo markazlarida va alohida turgan 
binoda joylahsgan oshxonalar; 
-
100 dan 1000 gahcha o‟ringacha bo‟lagn yozgi o‟rinlri kengaytirilgan 
va dam olish joylari bor oshxonalar; 
Maxsus va umumiy 100 dan 200 o‟ringacha bo‟lgan qaxvaxonalar ular 
savdo markazlarida xususiy va shahar ahamiyatidagi alohida turgan binolar va 
h.k.larda joylashadi. 
9- rasm. Sochidagi kafe 
Ishlab chiqarilishi lozim. 
Binoni sotuv va sotuvsiz xonalri tashkil qilishida kompakt (ixcham) tizimda 
qilinishi hamda ishlab chiqarish texnologiyalari o‟zagarishi munosabti bilan binoni 
transformatsiysi yani bir joydan ikkinchi joyga oson siljiy olish imkoniyati yaratish 
kerak. 
Umumiy ovqatlanish muassasasini bir nechtasini birlashtirishda xizmat 

---

ko‟rsatish xonalari maydonini ularni birlashtirib yuborish hisobidan qisqartirishga 
harakat qilmoqlik kerak. 
Umumiy ovqatalnish muassasalari binolari kompozitsion va texnoligik 
yechim unsurlari quyida 10-rasmda ko‟rsatilgan. 
10-rasm. Umumiy ovqatlanish muassasalarini kompozitsion yechimi. 
Markaziy sxema
- tarxda murakkab yoki dumaloq shakliga yaqin bo‟lishi 
mumkin, xizmat ko‟rsatish xonalari markazda joylashgan, ovqatlanish zallari esa 
tarqatuvi bilan yonida joylashgan. Bu usulda bir qancha zallarni birlashtirish 

---

mumkin yoki bo‟limmalar qilish imkoniyati bor. Bu sxema 200 va undan otiq 
o‟rinli muassasalarga yaxshiroq samara beradi. 
Frontal
- (yuza taraflama) sxemani o‟ziga xususiyati savdo xonalri bo‟ylama 
o‟q yonida joylashganligi. Shunda zal shakli cho‟zinchoq bo‟lib taxnilogik jarayon 
jadvali uzayadi.