Elektroakustika

akustik 
transformatori 
hisoblanadi. Amalda kameradagi havo siqiladi, demak, 
harakatlanayotgan S
1
porshendan havo zarrachalari S
2
yuzaga 
kameradagi havo hajmining elastikligi orqali o‘tadi. Bu elastik element 
akustik transformatorning elektr analogi sxemasida transformatorning 
birlamchi, yoki ikkilamchi o‘ramiga parallel ulanishi mumkin. Elektr 
transformatorda bir necha ikkilamchi o‘ram bo‘lganligi kabi akustik 
kamerada ham bir necha chiqish teshiklari bo‘lishi mumkin. 
Nazorat savollari 
 
1.Elektromexanik 
o‘zgartirgichning umumiy sxemasini chizing, 
differensial tenglamasini yozing va tushuntiring. 
2.Elektr zanjiri va mexanoakustik tebranish tizimlari uchun rezonans 
chastota formulalarini yozing va tushuntiring. 
3.O‘zgartirgich-dvigatel elektr-ekvivalent sxemasini chizing va ishlash 
prinsipini tushuntiring. 
4.O‘zgartirgich - generatorning mexanik-ekvivalent sxemasini chizing 
va ishlash prinsipini tushuntiring. 
5.Elektromexanik o‘xshashlik uslubi prinsipini tushuntiring. 
6.4.7a- rasmni tushuntiring. 
7.4.7b- rasmni tushuntiring. 
8.4.7v- rasmni tushuntiring. 
9.4.7g- rasmni tushuntiring. 
10.4.7d- rasmni tushuntiring. 
11.4.7e- rasmni tushuntiring. 

---

99 
4.7-rasm. Mexanik elementlarning ulanishi va ularning elektr analogi 
12.Akustik transformatorning elektr va mexanik transformator-lardan 
qanday farqi bor?
13.Gelmgols rezonatorining elektr-ekvivalent sxemasini chizing va 
ishlash prinsipini tushuntiring. 
14.Akustik trasformatorning ishlash prinsipini tushuntiring. 

---

100 
5 bob. Mikrofonlar 
5.1. Mikrofonlarning klassifikatsiyalari va texnik tavsiflari
 
Elektroakustik signal uzatishning asosiy maqsadi uni tabiiyligicha 
qayta eshittirishdir. Tovush eshitish taassurotlari faqatgina tovush 
bosimiga bog‘liq bo‘lmasdan, balki to‘lqin fronti egriligiga ham bog‘liq. 
Shuning uchun tovushni qayta eshittirish nuqtasida tovush bosimi va 
to‘lqin fronti egriligini tabiiyligicha saqlanishiga erishish zarur. To‘lqin 
frontining egriligi o‘tish jarayonlari xarakterini belgilaydi, chunki, 
ularning egrilik radiusi qanchalik kichik bo‘lsa
, 
yaqin tovush maydoni 
shunchalik kuchliroq va past chastotaning nisbiy kuchi shunchalik katta 
bo‘ladi. Yo‘nalganlik taassurotini hosil qilish uchun esa, bir necha 
uzatish kanallaridan foydalanish kerak yoki eshittirishlarni bir necha 
radiokarnaylar orqali uzatish lozim. To‘lqin fronti egriligini inobatga 
olmasak, bu holda, tinglovchilar o‘tish jarayonlariga munosabatlarini 
bildirishlari uchun o‘rnatilgan radiokarnaylardan eshitirishlarni bevosita 
tinglagandagi masofalarga mos ravishda joylashishlari kerak. Ammo, 
mikrofonlarning sifatli bo‘lishi uchun yana bir qator omillar kerakki, 
ulardan biri, foydali kuchlanishni shovqin kuchlanishiga bo‘lgan nisbati. 
Har qanday mikrofonning vazifasi fazoning qandaydir nuqtasida 
tovush maydonini xarakterlaydigan parametrlarni, elektr kuchlanishi 
yoki tokiga o‘zgartirishdir. 
Mikrofonlarning 
ko‘pdan-ko‘p turlari mavjud bo‘lib, ular 
radioeshittirish va televidenie tizimlarida, telefoniyada, ovozlashtirish, 
tovush kuchaytirish, ovoz yozish va b.q. qo‘llaniladi. Mikrofon har 
qanday elektroakustik va radioeshittirish traktlarining birinchi va eng 
asosiy elementlaridan hisoblanib, u eshittirish kanalining sifat 
ko‘rsatkichini belgilaydi.