Elektroakustika

Nutq 
studiyalari
. 
Nutq 
studiyalariga 
qo‘yiladigan asosiy 
talablardan biri, nutqning yuqori aniqligi va ijrochining nutq tembrini 
saqlashdir. Izlanish va tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, nutqning yuqori 
aniqligi tovush bosimi 50÷80 dB va reverberatsiya vaqti 1s dan kam 
bo‘lganda erishiladi. Nutq eshittirishlarida studiyalarda odatda 10 
kishidan ko‘p bo‘lmasligi sababli bunday studiyalarning hajmi aytarli 
katta bo‘lmaydi. O‘rta chastotalarda reverberatsiya vaqti 0,4÷0,8s 
tavsiya etiladi. Nutq studiyalari uchun optimal reverberatsiya vaqtini 
7.36-rasmda keltirilgan egri chiziqdan aniqlash mumkin. 

---

232 
7.39- rasm. Optimal reverberatsiya vaqtining nutq studiyasi hajmiga 
bog‘liqligi grafigi 
Shunday qilib, optimal akustik sharoitlarni yaratish uchun nutq 
studiyasi quyidagicha bo‘lmog‘i shart: 
-reverberatsiya vaqti 0,4÷0,8s; 
- reverberatsiya vaqtining chastota tavsifi yuqori chastotalargacha 
chiziqli bo‘lishi kerak. 
Musiqa studiyalari
. Musiqa asarlarining xarakterini, eshittirishda 
ishtirok etayotgan ansambl tarkibini inobatga olib, yozuv jarayonidagi 
optimal akustik sharoitlarni yaratish maqsadida musiqalarni eshittirishda 
bir necha studiyalardan foydalaniladi. Musiqa studiyalarining akustik 
sharoitlarini, ularning hajmi 2000m
3 
katta bo‘lganda, optimal 
reverberatsiya vaqti studiya hajmiga bog‘liq bo‘lmaydi. Bunday 
studiyalarda optimal reverberatsiya vaqti musiqa asarlarining xarakteri 
bilan belgilanadi. Optimal reverberatsiya vaqti 1000 Gs chastotada: 
- zamonaviy musiqa uchun - 1,48 s;
- klassik musiqa uchun - 1,54 s; 
- romantik musiqa uchun - 2,07 s tashkil etadi. 
Kichik hajmdagi musiqa studiyalari uchun optimal reverberatsiya 
vaqti 7.37 - rasmda keltirilgan grafikdan aniqlanadi. 
Musiqa 
studiyalarining 
optimal 
reverberatsiya 
vaqti 
past 
chastotalarda biroz ko‘tariladi, bu ko‘tarilish tinglovchilarning estetik 
didiga, asosan past chastotalarni alohida ajratib tinglashlari bilan 
bog‘liq. 

---

233 
7.40-rasm. Musiqa studiyalari uchun optimal reverberatsiya vaqti 
grafigi 
Yuqorida bayon etilgan fikrlarga asosan, musiqa studiyalari 
reverberatsiya vaqtining akustik talablarini quyidagicha ifodalash 
mumkin: 
1. Kichik va o‘rta hajmdagi musiqa studiyalarining optimal 
reverberatsiya vaqti 1÷1,6 s bo‘lib, studiyalarning hajmiga nisbatan 
tanlanadi. 
2. Katta hajmdagi studiyalarning optimal reverberatsiya vaqti, 
studiyaning hajmiga kamroq bog‘liq bo‘lib, ko‘proq ijro etiladi-gan 
musiqa asarlari xarakteriga bog‘liq. Ko‘p maqsadli studiyalar uchun 
tavsiya etiladigan reverberatsiya vaqti 1,7÷1,8s. 
3. Past chastotalarda optimal reverberatsiya vaqti o‘rta chastotalar-
dagiga nisbatan 20÷40 % ko‘p bo‘lishi mumkin.