Ўзбекистонда ижтимоий сиёсат эволюцияси

«Agar jamiyat qonunlar yordamida boshqarilsa va 
1
.Набиев Ф. Х.. Ижтимоий сижсат. Ўқув-услубий қфлланма. Самарқанд 2007 й. 

---

15 
tartibot jazolashlar vositasida amalga oshirilsa, odamlar jazolashlardan 
o’zlarini olib qochishga intiladi, lekin ular o’zlarida or-nomusni his qilmay 
qo’yadilar; agar jamiyat axloq vositasida boshqarilsa, tartibot axloqiy 
qadriyatlar bilan ta’minlansa, odamlar or-nomusni his qiladilar, halol va sofdil 
bo’ladilar»
9
. Konfusiyning maqsadi odamlar uchun ideal farovon jamiyat yaratish 
bo’lganligini hisobga olsak va shunday jamiyatni biz fuqarolik jamiyati deb bilsak, 
demak, fuqarolik jamiyatini qurish jarayonida ijtimoiy axloqning ahamiyati ortib, 
ma’naviyat yuksalib borishi kerakligini tushunish mumkin. 
Davlat asosini siyosiy institutlar, qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud 
hokimiyati, yo’lbloshchilar, elita tashkil qilsa, fuqarolik jamiyatining asosini daxlsiz 
huquqlarga ega bo’lgan va shu huquqlarni amalga oshirishga yordam beradigan 
nosiyosiy tashkilotlari bo’lgan erkin individ tashkil etadi. Bu esa fuqarolar siyosiy 
madaniyatining yuqori bo’lishini taqozo qiladi. 
Davlatga ham, fuqarolik jamiyatiga ham daxldor bo’lgan kuchlar - bu siyosiy 
partiyalar, harakatlar, fuqarolarning manfaatini ifodalaydigan guruhlardir. 
Alohida shaxslarni bir-biriga nisbatan munosabatda mutlaqo erkin bo’lgan 
sohani fuqarolik jamiyati tashkil qiladi. Fuqarolik jamiyati ko’plab shaxslararo 
munosabatlardan va jamiyat aholisini birlashtiradigan ijtimoiy kuchlardan tashkil 
topadi. 
Fuqarolik jamiyati har bir kishi o’z ixtiyori bilan shaxsiy manfaatlarini 
qondiradigan, erkin shaxslar o’zaro munosabatda bo’ladigan ijtimoiy va madaniy 
makon bo’lib hisoblanadi. Davlat esa, siyosat subyektlarini - davlat strukturalari, 
siyosiy partiyalar, bosim guruhi va boshqalarining faoliyati to’la qat’iy belgilangan 
makon hisoblanadi. Fuqarolik jamiyati va davlat bir-birini to’ldiradi. Yetuk 
fuqarolik jamiyatisiz huquqiy demokratik jamiyat qurish mumkin emas. Chunki 
erkin ongli fuqarolargina insoniylik jamiyatini oqilona uyushtirishlari mumkin. 
Shunday qilib, fuqarolik jamiyati erkin individ bilan markazlashgan davlat 
hokimiyati o’rtasida bog’lovchi mustahkam halqa bo’lsa, davlat avtonom shaxsni 
9
История политишеских и правовых ушений. Древний мир. М.: Наука, 1985. с.170. 

---

16 
huquq va erkinliklarini amalga oshirishga sharoit yaratib tarqoqlikka, tartibsizlik, 
inqiroz va tushkunlikka qarshi turishga xizmat qiladi.