E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

I
BaS04 4 + C 0 2- -» B aC 03 4 +S 02"
B aC 03 
I
+2C H 3COOH -> Ba2+ + 2CH 3C O O ' + H 20 + CO
79

---

(quruq usul). K arbonatlar aralashm asi olishning sababi 
u lar tarkibiga kirgan h a r ikkala m oddadan ham past 
tem peraturada suyuqlanadi. Tigeldagi aralashm a suyuq- 
langandan so‘ng sovitiladi, so‘ngra hosil b o ‘lgan N a2S 0 4 
va K2S 0 4 ortiq cha m iqdordagi N a2C 0 3 va K2C 0 3 bilan 
birgalikda suvda erib ketadi, B a C 0 3 esa cho‘kmada qoladi. 
C h o ‘kma eritm adan ajratiladi, yaxshilab yuviladi va kis- 
lotada eritiladi.
Ammoniy oksalat (N H 4)2C20 4, ya’ni am m oniy va oksa­
lat kislota tuzi Ba2+ ioni bilan oq cho'km a — BaC20 4 hosil 
qiladi:
Ba2+ + 
C 20 2
4- =
BaC20 4 I
C h o ‘kma HC1 va H N 0 3 da eriydi, qizdirilganda esa 
konsertlangan C H 3CO O H da ham eriydi.
Sulfat kislota va eruvchan sulfatlar 
am alda kislotalarda 
eriydigan (nim a uchun?) oq cho‘kma — S rS 0 4 hosil qiladi. 
Buni xuddi B aS 04 kabi eritmaga o ‘tkazish mumkin. S rC 0 3 
stronsiy sulfat S rS 0 4 ga nisbatan oz eruvchan b o ig a n i 
sababli, S rS 04 B aS 04 ga qaraganda osonlik bilan karbonatga 
aylanadi.
N atriy gidrofosfat N a2H P 0 4 Sr2+ ioni bilan kislotalarda 
Oumladan, sirka kislotada ham ) eriydigan oq c h o ‘kma — 
stronsiy gidrofosfatni hosil qiladi:
Sr2+ + H P 0 4“ 
SrH P04 I
Ammoniy oksalat (N H 4)2C 20 4 C a2+ ioni bilan mineral 
kislotalarda eriydigan, lekin sirka kislotada erimaydigan oq 
c h o ‘kma — kalsiy oksalat hosil qiladi:
C a2+ + 
C 20 2
a~
-> CaC20 4 
I
C a2+ ionining ana shu muhim sifat reaksiyasiga eritmada 
(N H 4)2C20 4 bilan xuddi shunday c h o ‘kma hosil qiluvchi 
Ba2+ va Sr2+ ionlarining b o ‘lishi halal beradi.
80

---

Eruvchan sulfatlar (SO 2- ionlari) kalsiy tuzlarining 
an ch a yuqori kon sen tratsiy ali eritm alari bilangina oq 
c h o 'k m a — C a S 0 4 hosil qiladi:
Ca2+ + SO2' -» C aS 04 
I
C ho‘kma (N H 4)2S 0 4 da kompleks tuz (N H 4)2[C a(S 0 4)2] 
hosil qiladi. G ipsli suv kalsiy tuzlarining eritm alari bilan 
!loyqa berm aydi (uning Ba2+ va Sr2+ dan farqi).