Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

 
Расм 1.6. Стандарт моделида ишлаб чиқариш
имкониятларининг чегараси 
Жорий ишлаб чиқариш ҳажмига тўғри келадиган ишлаб чиқариш 
имкониятлари чегарасидаги нуқта мато нархининг озиқ-овқат нархига 
нисбатига боғлиқ Рм/Ро. Микроиқтисодиѐтнинг асосий хулосалардан бири 
шундан иборатки, монополия ва бошқа салбий омиллар таъсирига дуч келмаган 
бозор иқтисодиѐти ишлаб чиқариш нуқтаи назаридан самарали деб 
ҳисобланади, яъни у барча берилган бозор нархлари белгиларида ўз 
маҳсулотининг қийматини максималлаштиради.
Рм*Qм + Ро*Qо → мах
Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг нисбий нархи графикда тенг қиймат 
чизиғи орқали кўрсатилади. Ушбу чизиқларда ишлаб чиқарилган 
маҳсулотларнинг қиймати ўзгармас бўлиб қолади. Ушбу чизиқларнинг ҳар 
бири қуйидаги тенглама билан аниқланади:
Рм*Qм + Ро*Qо = V,
Qo 
Q
м 
Тенг қиймат чизиғи 

---

41 
Qо= V/ Pо-( Рм/ Ро)* Qм
ѐки 
Qм= V/ Рм-( Ро/ Рм)* Qо, 
бу ерда 
V – иқтисодиѐтда ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг нархи. 
V қанчалик катта бўлса тенг қиймат чизиғи шунча юқорироқ жойлашган 
бўлади. Тенг қиймат чизиғининг эгилиш коефициенти «-» белги билан олинган 
матонинг нисбий нархига тенг бўлади.
Иқтисодиѐт унда мумкин бўлган энг катта ишлаб чиқарилаѐтган 
маҳсулотнинг қийматини Q нуқтасида таъминлайди. Ушбу нуқтада тенг қиймат 
чизиғи ишлаб чиқариш имкониятлари чегарасига уринма бўлади. 
Матонинг нисбий нархи кўтарилса олдинги ҳолатга нисбатан тенг қиймат 
чизиғининг эгилиш бурчаги каттарок бўлади. 
Рм/Ро катталашиши иқтисодиѐтни кўпроқ мато ва камроқ озиқ-овқат 
ишлаб чиқаришга мажбурлайди. Рм/Ро катталашганда матони ишлаб чиқариш 
миқдори кўпаяди (1.7 - расм). 
Расм 1.7. Матонинг нисбий нархи ўзгаришининг ишлаб чиқариш