Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

13.2. Shahar aholi manzilgohlarini klassifikatsiyalash 
 
Shaharlar  hoh  u  yirik,  hoh  mayda  bo‘lishidan  qat’iy  nazar  har  birining 
bajaradigan  o‘z  funksiyasi  bor.  Shaharlarning  funksiyasi-aholining  shahar  hosil 
qiluvchi  tarmoq  va  sohalardagi  ishlab  chiqarish  faoliyati  hisoblanadi.  Shaharlarni 
shahar hosil qiluvchi funksiyasiga ko‘ra ikkita asosiy guruhga ajratish mumkin: 
I. 
Ishlab chiqarish (industrial); 
1)  sanoat; 
2)  transport; 
3)  savdo-sotiq; 
II. 
Noishlab chiqarish; 
1)  harbiy; 
2)  madaniy; 
3)  kurort.  Shuningdek,  ba’zi  olimlar  shaharlarni  quyidagi  funksional 
tiplarga ajratishni ma’qul ko‘radi. 
 
 Siyosiy-ma’muriy markazlar, poytaxt shaharlar. 
 
Ko‘p funksiyali shaharlar-viloyat markazlari. 
 
Ko‘p tarmoqli yirik sanoat markazlari. 
 
Asosan bir yoki ikki sanoat tarmog‘iga ixtisoslashgan shaharlar. 
 
Transport markazlari. 
 
Agroindustrial shaharlar. 
 
Tuman markazlari. 
 
Rekreatsiya shaharlari. 
 
Ilmu-fan markazlari, univyersitet shaharlari va x.k.  
 
Shaharlar mazkur yuqorida keltirilgan funksiyalari bo‘yicha bir-biridan ma’lum 
darajada  farq  qilishadi.  Masalan,  dunyoda  AQSHdagi  Detroyt,  Rossiyadagi 
Tolyatti shaharlari avtomobilsozlik, Fransiyadagi Dyunkyerk, Ukrainadagi Odessa, 
Rossiyaning  Vladivostok,  Murmansk  transport,  ya’ni  port  shaharlar;  Angliyadagi 
Kembridj,  Germaniyaning  Xaydelburg,  Dubna  o‘quv,  ilmiy  markazlar; 
Hindistonning  Varanasi,  Saudiya  Arabistonining  Makkasi  diniy  markazlar 

---

 
264 
vazifasini  bajarishi  bilan  ajralib  turadi.  Ko‘pgina  shaharlar  bitta  emas,  birqancha 
funksiyani bajaradi, bunday shaharlar “polifunksional” shaharlar hisoblanadi.