Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши



Download 5,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet137/208
Sana30.12.2021
Hajmi5,3 Mb.
#87197
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   208
Bog'liq
Aholi geografiyasi

13.1-jadval 
Yer shari mintaqalarida urbanizatsiya darajasi 
mintaqalar 
Shahar aholisining hissasi, foizda 
1900 
 yil 
1950 
 yil 
2000 
 yil 
2010 
 Yil 
2017 
 yil 
 
Shimoliy Amerika 
39 
64 
78 
79 
81 
Lotin Amerikasi 
13 
41 
77 
77 
80 
Xorijiy Yevropa 
35 
54 
76 
71 
74 
Avstraliya va Okeaniya  30 
62 
74 
67 
69 
Xorijiy Osiyo 

17 
38 
42 
49 
Afrika 

15 
37 
38 
41 
Dunyo bo‘yicha 
14 
29 
48 
50 
54 
Manbalar:  Копылов  В.А.  География  населения.  Учебное  пособие.  -  М.:  Маркетинг,  1999,  1999.-c.119. 
Population Refyerence Bureau. 2017 World Population Data Sheet. 
 
o‘rni.  Makrodarajadagi  o‘rin  shaharlar  rivojlanishida,  yuqori  bosqichlarga 
chiqishida  alohida  ahamiyatga  ega.  Biroq,  bu  o‘rin  shaharlar  taraqqiyotida  ijobiy 
xususiyat  kasb  etmasa,  ular  hayot  faoliyati  o‘zgarishsiz  qolavyeradi.  Ko‘plab 
qadimiy shaharlarning geografik o‘rni ular umrini belgilashga xizmat qilgan, desak 
xato bo‘lmaydi.  Chunki,  aynan shu geografik  o‘rindagi noqulayliklar  yer  yuzidan 
ko‘plab shahar va shaharchalarning yo‘qolib kyetishiga sabab bo‘lgan.  
N.N.Baranskiy  shaharlarning  iqtisodiy  geografik  o‘rni  ular  uchun  muhim 
iqtisodiy  ahamiyatga  ega.  Uni  tabiiy  geografik  o‘rindan,  ya’ni  tabiiy  ob’ektlarga 
nisbatan  tutgan  o‘rnidan  farqlay  bilish  kerak,  chunki,  dengiz  qirg‘og‘i,  tog‘ 


 
261 
tizmalari  shahar  iqtisodiyotiga  ta’sir  etishi  yoki  etmasligi  mumkin,  deydi. 
shaharlarning iqtisodiy geografik o‘rni (IGO‘) birqancha komponentlardan tashkil 
topadi.  Bular  esa  o‘z  navbatida,  yana  bir  necha  elementlarga  bo‘linib  ketadi. 
Jumladan:  
1. Shaharlarning tabiiy geografik o‘rni:  
 
tabiat zonalariga nisbatan o‘rni; 
 
tabiiy resurslarga nisbatan; 
2. 
Sanoat –geografik o‘rni: 
 
xom  ashyo  manbalariga  nisbatan,  ya’ni  elektro  enyergiya,  yoqilg‘i  va 
hakozo; 
 
qayta ishlash sanoti markazlariga nisbatan; 
3. 
Shaharlarning agro-geografik o‘rni:  
  qishloq xo‘jaligi xom ashyosi ishlab chiqaradigan rayonlarga nisbatan; 


 
262 
  oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi rayonlarga nisbatan.  
4.  Transport-geografik o‘rni: 
 ichki muhim transport magistrallariga nisbatan; 
 xalqaro ahamiyatga ega transport tizimiga nisbatan. 
5.   Bozor-geografik o‘rni: 
 maxsulot tayyorlashga ixtisoslashgan tarmoq rayonlariga nisbatan; 
 ist’emol mollari bilan ta’minlaydigan rayonlarga nisbatan. 
6.  Geodemografik o‘rni: 
  aholi o‘sishi bilan bog‘liq rayonlarga nisbatan o‘rni; 
  fan, ta’lim va madaniyat markazlariga nisbatan. 
7.  Transport-geografik o‘rni: 
 ichki muhim transport magistrallariga nisbatan; 
 xalqaro ahamiyatga ega transport tizimiga nisbatan. 
8.   Bozor-geografik o‘rni: 
 maxsulot tayyorlashga ixtisoslashgan tarmoq rayonlariga nisbatan; 
 ist’emol mollari bilan ta’minlaydigan rayonlarga nisbatan. 
9.  Geodemografik o‘rni: 
  aholi o‘sishi bilan bog‘liq rayonlarga nisbatan o‘rni; 
  fan, ta’lim va madaniyat markazlariga nisbatan. 
10. Siyosiy-geografik o‘rni: 
  mamlakat poytaxtiga nisbatan; 
  davlat chegaralariga nisbatan. 
11. Harbiy-geografik o‘rni: 
  mudofaa ahamiyatiga ega ob’ektlarga nisbatan; 
  siyosiy (harbiy) konflikt o‘choqlariga nisbatan. 
  saharlarning mazkur geografik o‘rinlari qulayligi ularning turli soha va 
  tarmoqlar bo‘yicha rivojlanishiga imkon beradi.  
Har  bir  shahar  uchun  eng  muhim  geografik  o‘rni  bu  transport  tarmoqlariga 
nisbatan joylanishi bo‘lsa ham turli hududlarda IGO‘ ahamiyati bir-biridan ma’lum 
darajada farq qiladi. 


 
263 

Download 5,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish