M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

12.3.  Fuqarolik  ishlari  bo‘yicha  sudlovlik  haqidagi  qoidalarga 
rioya  qilmaslik  oqibatlari
F u q aro lik  ishlarini  qaysi su d d a k o ‘rib  hal qilishni o ld in d a n  bilib 
olish  d a ’vogar  u c h u n   ay n an   o ‘sha  sudga  m u ro jaat  qilish  u c h u n  
m u h im  aham iy at kasb etadi.  U ning buzilgan yoki  nizolashilayotgan 
subyektiv  h u q u q n i  tez   va  t o ‘g ‘ri  hal  qilish  u c h u n   kafolat  beradi,
91

---

protsessual vaqtni tejaydi,  к о ‘rib hal  qilingan  fuqarolik  ishi y u zasi­
d a n  q o n u n iy ,  asoslantirilgan va adolatli  sud hal qiluv qaro ri c h iq a - 
rishga  xizm at  qiladi  va  ishni  b ir  su d d a n   b o sh q a  sudga  o ‘tkazish 
borasidagi  m asala b o ‘yicha  xatolikka  y o i   q o ‘y ishning  o ld in i  oladi 
va sudlovlilik m asalasini  ijobiy to ‘g ‘ri  hal qilish  u ch u n  kafolat beradi.
Sudlovlilik qoidalariga rioya qilm aslik o ‘ziga xos huquqiy oqibatlar 
keltirib chiqaradi.  M asalan, d a ’vo arizasi, ariza sudlovlilik qoidalariga 
rioya  q ilin m a sd a n   berilsa,  F P K n in g   152 -m o d d asin in g   5-b an d ig a 
aso san ,  y a ’ni  ish  shu  su d n in g   sudloviga  taallu q li  b o ‘lm aganligi 
u c h u n   arizani  qabul qilish  rad  etiladi.  Biroq,  shu  o ‘rin d a t a ’kidlash 
kerakki,  su dyaning  ushbu  b a n d d a   n a z ard a   tu tilg an   asos  b o ‘yicha 
arizan i  q abul  qilishni  rad  etishi,  b a sh arti,  y o ‘l  q o ‘yilgan  x ato lar 
b a rta ra f etilsa,  shu  ish  b o ‘yicha  sudga  ikkinchi  m arta   ariza  bilan 
m u ro jaat etishga to ‘sqinlik qilm aydi.
F u q a ro lik   ishlari  b o ‘yicha  sudlovlik  haqidagi  qo id alarg a  rioya 
qilm aslikning navbatdagi  oqibati  F P K n in g   146-m oddasida n azarda 
tu tilg an .  U nga  k o ‘ra,  ish  m uayyan  sud d a  k o ‘rilay o tg an id a  b u   ish 
sudlovga  ta a llu q lilik   q o id a la ri  b u z ilg a n   h o ld a   y u ritish g a   q abul 
qilinganligi  m a ’lum  b o ‘lib qolsa, ish  ko‘rish boshqa sudga o ‘tkaziladi.
Sudlovlilik  qoidalariga  rioya  q ilin m a sd a n   ch iq arilg an   hal  qiluv 
qarori  b e k o r  b o iis h ig a   olib  k e lm a sd an ,  balki  sudyaga  n isb a ta n  
y u q o ri  sud  to m o n id a n   xususiy  ajrim   ch iq a rilish ig a   olib  kelishi 
m um kin.  X ususan,  F P K n in g  316-m oddasida apellatsiya,  kassatsiya, 
n a z o ra t  instansiyalari  ishni  k o ‘rgan  sud  to m o n id a n   y o ‘l  q o ‘yilgan 
q o n u n n i  buzish  hollari  hal  qiluv  q a ro rin i  b e k o r  qilish,  o ‘zg arti- 
rishga  yoxud  yangi  hal  qiluv  qaro ri  chiq arish g a  asos  boM maydi, 
deb to p salar,  b u   haq d a  ajrim d a,  q a ro rd a  yoki  m axsus qabul  q ilin a- 
digan  xususiy  ajrim da  k o ‘rsatishlari  lozim ligi  belgilab  q o ‘yilgan.
1.  F uqarolik  ishlarining  sudlovliligi  deganda  n im ani  tushunasiz?
2.  Sudlovlilikning  qanday  turlari  mavjud?
3.  T urdosh  sudlovlilik  h aqida gapiring.
4.  H ududiy sudlovlilik nim a  va uning qanday  turlari  mavjud?
5.  Ishni  bir  suddan  boshqa  sudga  o ‘tkazishning  qanday  asoslari  m avjud?
6.  Ishni  b ir  suddan  boshqa  sudga  o ‘tkazish  tartibi  h aqida  gapiring.
7.  F uqarolik ishlari  sudlovliligining xo'jalik ishlarining sudlovliligidan qanday 
farqi  bor?
8.  Fuqarolik ishlari sudlovliligining jinoiy ishlarning sudlovliligidan farqini ayting.
9.  Fuqarolik ishlari bo ‘yicha sudlovlik haqidagi qoidalarga rioya qilm aslikning 
qanday  oqibatlari  bor?