2021, Maxsus son “pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal issn 2181-6883

Asosiy qism.
“Texnologiya” soʻzi va tushunchasi insoniyat, uning jamiyati hayotida texnik jihozlaming, 
narsa va predmetlarning yuzaga kelishi hamda takomillashuvi natijasida qadimgi yunonlarda paydo boʻla 
boshlagan edi. Shu boisdan bu kategoriya yunoncha “
techne” 
“texnos” va 
“logos” –
“logos” soʻz oʻzaklaridan 
kelib chiqqan boʻlib, u “
Hunar fani” 
yoki 
“Texnika fani” 
mazmunida talqin etiladi. Yana “texnologiya” 
soʻzini yunoncha 
“techne” -
san’at va mahorat fani 
mazmunida ham ishlatiladi. Bu biron faoliyatni bajarish 
“san’ati va mahorati” mazmunini anglatadi. “Texnologiya” tushunchasi ancha qadimdan shakllangan boʻlsada, 
u XIX asrga kelib, ishlab chiqarishning maxsus toifasi sifatida (1872-yildan) qoʻllanila boshlandi.
Davrlar oʻtishi, jamiyat va ulardagi ishlab chiqarish jarayonining takomillashuvi (XIX-XX 
asrlar), odamlar dunyoqarashi, hayot, turmush tarzining juda tezlik bilan oʻzgarishi natijasida 
“texnologiya” tushunchasi qoʻllanish geografiyasi juda kengayib ketdi. 
Jamiyatning barcha sohalarida texnik jihozlar koʻpayishi, yangilanishi (dizayn san’atining rivojlanishi) 
bilan ularning hayotda, turmushda va ishlab chiqarishda qoʻllanish texnologiyasiga murojaat ham oʻz 
mazmunini tobora kengaytirib boraverdi. XIX-XX asrlarga kelib yangi, mukammal, tayyor mahsulotlar olish 
uchun xalq xoʻjaligining barcha tarmoqlari sohalarida metod, uslub, yoʻl yoʻriq, qonun-qoidalarni yaratib 
beradigan fanga zarurat paydo boladi. Shunga koʻra, jamiyat va uning ishlab chiqarish hamda yaratish qonun-
qoidalarini, metod, uslublarini ishlab chiquvchi va takomillashtirib boruvchi yangi “Texnologiya” fani 
vujudga keldi. Texnologiyaga - ishlab chiqarish jarayonlarini oʻrganish, ularni bajarish, boshqarish, 
oʻzgartirish, yangilash boʻyicha loyihalar, konstruksiyalar, texnik qoida, talablar, grafik tasvirlar, dizaynerlik 
rasmlar va boshqa standart dastur, metod, uslub, qoidalar kiradi. Texnologiya oʻzining ish mazmuni va 
qoʻllanish obyektiga koʻra turlanadi. Masalan, materialshunoslik, mashinasozlik, qurilish, qishloq xoʻjaligi, 
fan, san’at, maorif, madaniyat kabi juda koʻplab tarmoqlar texnologiyasi mavjudki, ularni yaratish, yangilash, 
takomillashtirish jarayonida qoʻllaniladi. 
Texnologiya qaysi sohaga, tarmoqqa xizmat qilsa, u shu sohani oʻzgartiradi, yangilaydi, pirovard 
natijada yangi, qulay, samarali mahsulot yaratiladi. 
Texnologiyaning fan sifatidagi vazifasi eng samarali, tejamli ishlab chiqarish faoliyatini qisqa vaqt 
ichida, kam kuch va material sarflab yuqori natijaga erishish yoʻllarini, qonun-qoidalarini, metod, uslublarini 
ishlab chiqishdan iborat boʻladi. 

---