Namangan davlat universiteti pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

L.S.Vigotskiy (1896-1934)
Sobiq ittifoq psixologiya maktabining yirik vakili L.S.Vigotskiy qarashlari 
• 
Uning beqiyos xizmatlaridan biri shundan iborat edi-ki, Vigotskiy sobiq 
ittifoq psixologiya maktabida birinchi bo‘lib, odam psixik taraqqiyotiga 
biologik va ijtimoiy omilning o‘zaro ta`siri muammosini har tomonlama 
o‘rganadi.
• 
Ilmiy qarashlarini bayon etar ekan, L.S.Vigotskiy o‘zining safdoshlari 
A.N.Leontyev, A.R.Luriya ishtirokida odam psixikasining madaniy-tarixiy 
rivojlanish nazariyasini ishlab chiqadi. Ushbu nazariyaning mohiyatiga 
ko‘ra, odam xulqining ikki jihatini farqlash mumkin: 
• 
tabiiy jihati(hayvonot olamidagi biologik evolyutsiya natijasi); 
• 
madaniy jihati(jamiyatning tarixiy taraqqiyoti natijasi); 
Rus psixologi L.S.Vigotskiy o‘zining madaniy-tarixiy konsepsiyasida 
bola psixik taraqqiyotining bir qator qonunlarini ko‘rsatib o‘tadi:
• 
1. Oliy psixik funksiyalarning shakllanish qonuni – oliy psixik funksiyalar 
dastlab, boshqa odamlar bilan o‘zaro hamkorlik ko‘rinishida, jamoaviy 
xulqning bir shakli sifatida yuzaga keladi, faqat shundan so‘ng bolaning 
ichki, alohida funksiyasiga aylanib boradi. 
• 
2. Bola psixik rivojlanishining notekislik qonuni, unga ko‘ra bola psixikasini 
har bir tomoni o‘zining qulay rivojlanish davriga ega. Ushbu davr – senzitiv 
davr sanaladi. 
• 
3. Metamorfoza(keskin o‘zgarishlar) qonuni – rivojlanishni, ong tuzilmasida 
birin-ketin ro‘y beradigan sifat o‘zgarishlari deb belgilaydi. 
• 
4. Rivojlanishning geteroxronlik qonuniga ko‘ra, psixik taraqqiyot 
xronologik yoshga mos kelmaydi, u biologik yetilishdan farq qilgan holda 
o‘z maromi va sur`atiga ega bo‘ladi.
• 
5. Muxit qonuni – rivojlanish manbai sifatida ijtimoiy muxitning rolini 
aniqlab beradi.
• 
6. Rivojlanish uchun ta`limning yetakchilik roli qonuni. 
• 
7. Ongning tizimli va mazmunli tuzilma ekanligi qonuni.

---

26