Namangan davlat universiteti pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

interaktsionizm 
bo‘lib, bu aslida sotsiologik nazariya hisoblanadi. Uning asoschisi 
Gerbart Mid bo‘lib, uning qarashlari ta‘sirida T.Sarbinning rollar nazariyasi, 
G.Xaymen va R.Mertonlarning referent guruhlar nazariyasi, F.Gofmanning 
ijtimoiy dramaturgiya nazariyalari shakllanadi. Ular turli ijtimoiy sharoitlardagi 
xulq-atvorni tushuntirish orqali shaxs ijtimoiy psixologik sifatlarining sabablarini 
topishga harakat qildilar. Har bir shaxs doimo ijtimoiy o‘zaro ta‘sir tizimida 
mavjud bo‘ladiki, unda u to‘g‘ri harakat qilish uchun o‘zgalarni tushunishga 
harakat qilishi, o‘zgalar rolini qabul qilishga tayyor bo‘lishi lozim. Lekin o‘zgalar 
rolini to‘g‘ri qabul qilish uchun unda ―umumlashtirilgan o‘zga‖ obrazi bo‘lishi 
lozimki, bu obraz shaxslararo muloqat jarayonida, har bir shaxs uchun ibratli 

---

36 
bo‘lgan kishilar guruhi bilan muloqotda bo‘lish jarayonida shakllanadi. Ya‘ni, 
shaxsning faolligi tan olinadi, bu esa fan tarixida o‘ta progressiv holat edi.
Yuqorida aytib o‘tilgan nazariya va oqimlar hozirgi kunda ham ijtimoiy 
psixologiyaning rivojlanishiga o‘z hissalarini qo‘shib kelmoqdalar. Keyingi 
davrlarda Rossiyada rivojlangan ijtimoiy psixologiya va sobiq Ittifoq daslatlarida 
barcha o‘tkazilgan fundamental va tadbiqiy tadqiqotlarda chet ellik psixologlar, 
xususan amerikalik olimlar qarashlarining ta‘siri kattadir.
Neobixevioristik yo‘nalish ijtimoiy-psixologik tadqiqotlar doirasida. 
Amerikalik psixolog, bixeviorizm oqimining asoschisi, ushbu oqimning 
manifesti sifatida Jon Uotsonning – «Bixeviorist nuqtai-nazarida psixologiya» 
(1913 yil) nomli maqolasi e‘tirof etiladi. 
Bixeviorizm individ(xayvon va odam)ning tug‘ilganidan to umrining 
oxirigacha bo‘lgan xulqini o‘rganishni taklif etadi. 
•
Uotson uy sharoitida bolalarda tajribalar o‘tkazadi, shu orqali uqib olish 
harakatlarini tadqiq etadi.
•
Tajribalar rus fiziologi I.P.Pavlovning itlarda shartli reflekslarni hosil qilish 
sxemasi asosida amalga oshiriladi.