Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин

Si, Al, G‘e, 

---

H.
Х
.
Т
ursunov. 
Т
uproqshunoslik 
118 
Ca, SaSO
3
 
sifatida to‘planishi mumkin. Moddalar oqar suvlar, vulqon, 
shamol yordamida yig‘ilishi mumkin. Yig‘iladigan moddalar, biologik 
yutish 
(Ax) 
hisoblanib, 
Ax=Lx/nx, Lx 
- elementlarning 
x – 
o‘simlik 
ko‘lidagi miqdor, 
nx -
elementlarning 
x 
tuproqdagi miqdori. 
O‘simliklar tomonidan elementlarning yutilishi Klark hisobida 
olinishi ham mumkin. Masalan, 
‘,S (100 n), Ca, K, Mg (10 n), Mn, Cr, 
Mo (n
) - eng kichik koeffitsientlar. 
Si, Al, Fe, Ti, V (0,l-0,001 n) 
(Perelg‘man A.I., 1975) - salbiy balansda moddalar tuproqdan chiqib 
ketishi, kelishidan ko‘proq bo‘ladi. Masalan, gumid mintaqasi tuproqlarida 
eroziya jarayonida elementlarning kirimidan-chiqimi ko‘p. 
Pul balansda, tuproqqa keladigan elementlar sarf etiladigan 
elementlar miqdori bilan barobardir. 
Tuproqdagi suv balansini 
A.A.Rode qo‘yidagicha tahriflaydi: 
Ml = 
Mo + (R + K + GW)-(T+ Ye + FS+ F1 + FG) Ml -
tuproq tarkibidagi 
kuzatuv davri oxiridagi suvning miqdori. 
M
Q 
-
 
suvning kuzatuv 
boshlanishidagi tuproqdagi miqdori, 
R -
atmosfera yog‘inlari, 
K -
namlik 
kondensatsiyasi, 
GW -
tuproqdagi yer osti suvlaridan keladigan namlik, 
T 
-
transpiratsiya, 
Ye -
fizik bog‘lanish, 
FS -
yer yuzasidagi suv oqimi, 
FL - 
tuproq ichidagi yonboshga ketadigan suv,