Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я с и ҳУҚУҚбузарликлар профилактикаси ва криминалогия

Ҳуқуқбузарликларнинг якка тартибдаги профилактикасини 
қўллаш учун асос, 
яъни шахснинг ғайриижтимоий хулқ-атвори тўғрисида, 
унинг ҳуқуқбузарлик содир этишга мойиллиги ёхуд у ҳуқуқбузарлик содир 
этганлиги ҳақида далолат берувчи ишончли маълумотлар деганда, ушбу 
Қонуннинг 36-моддасида белгиланган фактик маълумотлар (ваколатли 
органнинг ёки мансабдор шахснинг қарори ёхуд маълумотномаси, 
шунингдек суднинг айблов ҳукми) тушунилади. 
Ҳуқуқбузарликларнинг якка тартибдаги профилактикасини амалга 
оширишда фуқароларнинг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтириш, уларга 
ҳуқуқбузарлик 
учун 
жазонинг 
муқаррарлигини 
англатиш 
орқали 
ҳуқуқбузарликлар содир этиш учун журъат этмасликларига эришиш, 
шунингдек ғайриижтимоий хулқ-атворга эга, ҳуқуқбузарлик содир этишга 
мойил ва ҳуқуқбузарлик содир этган шахсларни ахлоқан тузатиш, ижтимоий 
мослаштириш ва ижтимоий реабилитация қилиш долзарб масалалардан 
биридир. 
Мазкур масаланинг ижобий ҳал қилинишида ҳуқуқбузарликларнинг 
якка тартибдаги профилактикасига доир энг мақбул чора-тадбирларни 
ишлаб чиқиш ва амалга оширилишини самарали ташкил этиш муҳим ўрин 
тутади. Ушбу қонунга кўра, бундай профилактик чора-тадбирларга: 
профилактика суҳбати, расмий огоҳлантириш, ҳуқуқбузарликларнинг содир 
этилиши сабаблари ва уларга имкон бераётган шарт-шароитлар тўғрисида 
хабардор қилиш, ижтимоий реабилитация қилиш ва ижтимоий 
мослаштириш, профилактик ҳисобга олиш, мажбурий даволанишга 
юбориш, маъмурий назорат киритилган. Бироқ бу ҳуқуқбузарликларнинг 
якка тартибдаги чора-тадбирларини чегараламайди, амалдаги қонун 
ҳужжатларига кўра бошқа чора-тадбирлар ҳам киритилиши мумкин. 
Ҳуқуқбузарликларнинг якка тартибдаги профилактикаси ўта 
мураккаб жараён бўлиб, профилактикани олиб бораётган субъектдан 
психологик, педагогик, ҳуқуқий, этик ва эстетик каби соҳаларга доир 

---

50 
комплекс билимлар мажмуига эгаликни талаб этади. Бундан ташқари, 
профилактик мулоқотга киришишда мантиқ, индукция ва дедукция, 
шунингдек анализ ва синтез каби усулларни қўллай олишга доир назарий 
билим ва кўникмаларнинг мавжудлиги тақозо этилади.