Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919)
Bölgesel bir kongredir. Bu kongre öncesinde Mustafa Kemâl asker-
lik görevinden istifa etmiş olduğunu hem İstanbul Hükümeti’ne 
hem de padişaha bildirdi
28
. (8-9 Temmuz 1919). Kongrede alınan 
kararlar şunlardır: 
28
Erzurum’da yayınlanan Albayrak Gazetesi Mustafa Kemâl’in askerlik mesle-
ğinden ayrılmasını, “... Mustafa Kemal Paşa Hazretleri’nin istifanâmesi bir azim 
ve iman vesikasıdır. Millette, henüz eski kanın sönmemiş olduğunu gösterir mu-
azzam delildir. Anafartalar'da, millî şerefi, tarihin bugünkü nesilden beklemekte 
olduğu mukaddes vazifeyi yükselten ve yücelten bu muhterem kumandanı bu-
gün de Millî Mücadele'nin başında görmek mesut bir görüntüdür.” 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 39 / 174
1.
Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür, birbirinden ayrıla-
maz. 
2.
Her türlü yabancı işgaline karşı doğu illerimiz bütün milletle 
birlikte hakkını savunacaktır.
3.
Doğu illerimizin ve tüm vatanın bağımsızlığını Osmanlı hü-
kümeti sağlayamazsa, bunun gerçekleşmesi için geçici bir 
hükümet kurulacaktır. Bu hükümet millî kongrece seçilecek-
tir. Kongre toplanmış durumda değilse, bu seçimi kongre 
temsil kurulu (Heyet-i Temsiliye) yapacaktır.
4.
Kuva-î Millîye’yi âmil (etken) ve İrâde-i Millîye’yi (millî irâde) 
hâkim kılmak esastır.
5.
Hristiyan halka siyasî egemenlik ve aşırı imtiyazlar tanına-
maz. Ancak vatandaşların canları, malları, ırzları her türlü 
saldırıdan uzaktır. (Tanzimat ve Islahat Fermanlarına bir 
tepkidir.) 
6.
Manda ve himâye kabul olunamaz. 
7.
İstanbul’daki Mebuslar Meclisi’nin hemen toplanmasına ve 
oradaki hükümetin milletin denetimine tabi tutulmasına ça-
lışılacaktır.
Erzurum Kongresi kararları son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde alı-
nan Misâk-ı Millî kararlarına da yön vermiş; “Türk vatanı bölün-
mez bir bütündür” kararı, Misâk-ı Millî’de de yer almıştır. Mustafa 
Kemal’e “sivil liderlik” yolu bu kongre ile açılmıştır.