Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

Demokrat Parti Dönemi (14 Mayıs 1950-27 Mayıs 1960) 
14 Mayıs 1950’de yapılan genel seçimlerde elde edilen sonuçlar 
Sonrasında DP’nin seçimi kazanmasıyla İsmet İnönü cumhurbaş-
kanlığından ayrılmıştı. Bu nedenle22 Mayıs 1950’de yapılan Cum-
hurbaşkanlığı seçimine katılan 487 milletvekilinden 453’ü oy kul-
landı. Demokrat Parti Genel Başkanı Celal Bayar 1. turda 387 oyla 
Türkiye Cumhuriyeti’nin 3. Cumhurbaşkanı oldu. Adnan Menderes 
başbakan olarak atanırken, DP’nin kurucularından Fuat Köprülü 
Dışişleri Bakanı, Refik Koraltan ise Meclis başkanı olmuşlardır.
Bu dönemde ekonomik anlamda denk bütçe uygulamasından vaz-
geçilmiş, para ve maliye politikaları tamamen değişmiştir. Bu icra-
atlar sonucunda ilk yıllarda milli gelirde %15’lik bir artış gerçek-
leşmiştir. Dışarıdan yardımlarla tarıma önem veren gelişmeler elde 
eden demokrat parti iktidarı, sanayileşme konusunda da ciddi 
adımlar atmıştır.
Demokrat Parti iktidarı, ilk iş olarak Genelkurmay’da büyük deği-
şiklikler yaptı. Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Abdurrahman 
Nafiz Gür-man’ın yerine Orgeneral Nuri Yamut, Genelkurmay İkin-
ci Başkanı Orgeneral İzzet Aksulur’un yerine de Korgeneral Şahap 
Gürler atandı. Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları, ordu 
müfettişleri değiştirildi. 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 153 / 174
Ayrıca, valiler arasında geniş ölçüde tasfiyelere girişildi. Değiştirilen 
valilerin görevlerini hiçe sayarak, eski iktidara ait politikanın kör 
değnekleri haline geldikleri ileri sürüldü. İlk hamlede dokuz vali de 
emekli edildi. 
Bu arada, Demokrat Parti iktidarının ilk yaptığı işlerden birisi de, 
“Arapça Ezan”a karşı mevcut yasağı kaldırmak oldu. 
Bilindiği gibi Atatürk’ün önerisiyle, ülkemizde epeyi süredir Türkçe 
ezan okunuyordu. Halkın büyük kısmı bunu benimsemişti. De-
mokrat Parti’nin “Arapça Ezan Yasağı”nı kaldırması, Muhalefet saf-
larında önce sert tepkiye yol açtı. Muhalefet bunu, “Dinî hisleri po-
litika hesaplarıyla okşamak” biçiminde yorumladı. Ancak, Başba-
kan Menderes’in cevabı, muhalefeti susturdu: “Dinî hisleri politi-
kaya karıştıranlar kendileridir. Biz, Türkçe veya Arapça diye bir 
baskı kullanmıyoruz. Herkesi serbest bırakıyoruz.” 
“Arapça Ezan Yasağı” meselesi 16 Haziran 1950’de Meclis’e getiril-
diği zaman, birçok muhalefet milletvekili de söz konusu yasağın ve 
buna bağlı cezanın kaldırılması yolunda olumlu oy kullanmıştır.