Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ-овқат ва енгил саноат технологияси

4-Мавзу. Муқобиллик таҳлили ва стратегияни танлаш. 
Амалий машғулот. 
Назорат саволлари: 
1.Муқобиллик таҳлили нима учун қўлланилади. 
2.Стратегияни танлаш жараѐни босқичларини айтинг. 
3.Чекланган ўсиш ва ўсиш стратегиялари қайси ҳолларда қўлланилади. 
4.Қисқартириш ва комбинацияланган стратигия қайси ҳолларда қўлланилади. 
5.Стратегик қисқариш муқобиллигининг қандай турларини биласиз. 
Топширик: Вилоят саноат корхоналарини муқобилликлар буйича ажратинг ва 
мисоллар келтиринг. 
Масалаларни ечинг. 
МАСАЛА №1. 
Режалаштирилаѐтган йилда макарон фабрикаси маҳсулот таннархини 
камайтириш ҳисобига олинадиган тежамни ҳисобланг. Режа йилида корхона 300 
тонна биринчи навли ва 40 тонна олий навли макарон ишлаб чиқармокчи . 1 тонна 
маҳсулотнинг улгуржи баҳоси мос равишда 400 минг сўм ва 500 минг сўм, 1 сўмлик 
маҳсулот харажатлари базис йилда 0,89 сўмни, режа йилида 0,85 сўмни ташкил этди. 
МАСАЛА №2. 
 
Режадаги фонд самараси ва фонд сиғими кўрсаткичларининг миқдори ва 
уларнинг базис йилга нисбатан фарқини ҳисобланг. 
№ Кўрсаткичлар 
Базис йили 
Режа йили 
1 Товар маҳсулот, м. сўм 
14400 
16200 
2 АИЧФ нинг ўртача йиллик қиймати, 
м. сўм 
3100 
3440 
Шу жумладан 
Машина ва дастгоҳлар, м.сўм 
2300 
2500 
 

---

26 
Мавзуга буйича масалаларни ечиш бўйича услубий кўрсатма: 
Масала№ 1. 
 
Ечиш: 
ТМр=300т.*400м.с.=120000м. с 
ТМр=40т.*500м.с.=2000м. с 
ТМум=120000+20000=140000м. с. 
Тб=140000*0,89=124600м.. с. 
Тр=140000*0,85=119000м. с. 
Э=124600-119000=5600 м.с. 
 
Тестларни бажаринг: (тест тарқатма материал сифатида 
талабаларга тарқатилади): 
4.1. Ўсиш муқобили (стратегияси): 
А) технологияси тез-тез ўзгариб турадиган ва иқтисодиѐти тез суръат 
билан ўсаѐтган корхоналар учун қўлланилади; 
В) корхона иқтисодий таназзулга учраган даврларда қўлланилади; 
С) корхона жуда оғир шароитга тушиб, унинг аҳволи ѐмонлашиб бораѐтган 
ҳолларда қўлланилади; 
В) асосан технологияси барқарор бўлган корхоналарда қўлланилади; 
Е) молиявий жиҳатдан инқирозга учраган корхоналарда қўлланилади 
4.2. Камайиш муқобили (стратегияси) 
А) асосан технологияси барқарор бўлган корхоналарда қўлланилади; 
В) технологияси тез-тез ўзгариб турадиган ва иқтисодиѐти тез суръат билан 
ўсаѐтган корхоналар учун қўлланилади;
С) корхона ҳалокатга учраѐтган ҳолда қўлланилади; 
D) корхона иқтисодий таназзулга учраган ҳолда қўлланилади;
Е) молиявий жиҳатдан инқирозга учраган корхоналарда қўлланилади. 

---

27 
4.3. Корхона тараққиѐтининг бош йуналиши ва унинг мақсадини тўғри 
танлаш қуйидаги 2 омилга боғлиқ:
А) иқтисодий ва сиѐсий омиллар
В) ташқи муҳит омили ва ички муҳит омили 
С) микромуҳит омили ва рақобат омили
D) макромуҳит омили ва ижтимоий омил
Е) маънавий омиллар 
4.4. Ўсиш, қисқариш ва комбинациялаш, чегараланган ўсиши - бу
А) стратегик режалаштириш базавий турлари
В) режалаштириш базавий функциялари
С) фирма стратегик хўжалик зоналари
D) стратегияни танлаш
Е) стратегияни баҳолаш 
4.5.Стратегияни танлаш жараѐни бир неча босқичлардан иборат 
А) корхона ривожлариш мақсадини аниқлаш, стратегик муқобилликни 
аниқлаш 
В) муқобил стратегияларни аниқлаш, аникланган муқобил стратегияни 
охирига етказиш, охирига етказилган стратегияга баҳо бериш
С) корхона ишлаб чиқариш жараѐнини ташкил қилиш, маҳсулот сифатини 
назорат қилиш 
D) маркетинг тадқиқотларини олиб бориш
Е) бизнес режани ишлаб чиқиш 
4.6. Стратегик қисқариш муқобиллигининг бир неча турлари мавжуд: 
А) чекланган ўсиш, тугатиш, қисқариш 
В) тугатиш, ортиғини ажратиш, қисқариш
С) ўсиш, тугатиш, қисқариш
D) комбинацияланган стратегия, қисқариш
Е) қисқартириш, чеклаш 

---

28 
4.7. Менежмент соҳасидаги тадқиқотчилар муқобилнинг қайси 
турларини эътироф этишади? 
А) ўсиш 
В) чекланган ўсиш 
С) камайиш
D) қисқартириш
Е) тугатиш 
4.8. Чекланган ўсиш муқобили (стратегияси) ни: 
А) корхона иқтисодий таназзулга учраган даврда танлайди; 
В) корхона жуда оғир шароитга тушиб, унинг аҳволи ѐмонлашиб бораѐтган 
ҳолларда танлайди; 
С) асосан технологияси барқарор бўлган корхона раҳбарлари танлайди; 
D) технологияси тез-тез ўзгариб турадиган ва иқтисодиѐти тез суръат билан 
ўсаѐтган корхона раҳбарлари танлайди; 
Е) йирик корпорация раҳбарлари танлайди.