1-мавзу. Фалсафа фанининг предмети, мазмуни ва жамиятдаги роли режа

8. Теософия (thes — худо и sopha — донишмандлик, билим) худони бевосита 
боғланиш орқали билиш ҳақидаги таълимот. 
9. Мантиқ – тафаккур қонунлари ва шакллари тўғрисидаги таълимот 
10. Этика – ахлоқ тўғрисидаги таълимот 
11. Эстетика – гўзаллик тўғрисидаги таълимот 
12. Методология - тафаккур усуллари ва методлари ҳақидаги таълимот.
Шунингдек табиатшунослик фалсафаси, дин фалсафаси, ҳуқуқ фалсафаси, фан 
фалсафаси, техника фалсафаси, тарих фалсафаси, маданият фалсафаси, сиѐсат фалсафаси, 
глобал муаммолар фалсафаси каби бугунги кунда мустақил фан мақомини олиш билан 
бирбутун йўналишларга ажралган. Уланинг ҳар бирининг ўз тушуниш аппарати ҳамда 
муаммони ҳал қилишнинг ўзига хос усуллари бор. 
У ѐки бу фалсафий фаннинг ривожланиш даражаси турличадир. Улардан баъзилари 
(масалан, онтология) фалсафа ибтидосида вужудга келган бўлса, бошқалари (глобал 
муаммолар фалсафаси ѐки техника фалсафаси) ХХ аср маҳсулидир. 
 
Мантиқий – структуравий схема: 
 
 
Фалсафа 
Фалсафанинг предмети ва асосий мавзулари. 
Фалсафий дунѐқараш 
Фалсафий қонунлар ва
категориялар 
Онг ва руҳият: билиш фалсафаси 
Қадимги Шарқ ва антик дунѐ 
фалсафаси 
Борлиқ фалсафаси 
Марказий Осиѐдаги фалсафий 
фикрлар, унинг жаҳон 
маданиятида тутган ўрни 
Ўрта аср ва янги давр Европадаги 
фалсафий фикрлар. 
Ҳозирги замон жаҳон фалсафаси 
ва унинг асосий оқимлари 
Жамият ва инсон фалсафаcи 
Глобал муаммолар фалсафаси 

---

Фалсафий фанларнинг мустақиллиги тўғрисида гапирганда, мустақилликнинг 
ўзини нисбийлигини назарда тутиш керак. Фалсафий фанлар бир-биридан узилиб қолган 
эмас, улар ўзаро яқиндан алоқада ва ўзаро боғлиқдир. Уларнинг негиз мавзулари кўпинча 
бир-бири билан ѐндош келади: мантиқ ва билиш, билиш ва дин, дин ва ахлоқ, ахлоқ ва 
санъат ва ҳакозо. Фалсафий фанлар айниқса, муайян тизимлар ва оқимлар доирасида 
ўзаро алоқадор ва ўзаро боғлиқ бўлади. Масалан, Хегел тизимида диалектика ѐки руҳ 
феноменологиясини тушунмай туриб, на унинг мантиғини ва на унинг фалсафа тарихини 
англаб бўлади.
Фалсафий билимлар таркибида фанларнинг кўп хиллиги табиий тизимлиликка эга. 
Шунинг учун фалсафа ҳақида тизим сифатида гапириш мумкин. Фалсафанинг бир 
бутунлиги ва тизим хусусиятига эгалиги дунѐнинг бир бутунлиги ва яхлитлигидан келиб 
чиқади. Умуман инсон билимининг тизим тарзидалиги, унинг ўз ташкилий тузилишига 
йўналганлиги ва фалсафа предметининг тизимга хослиги шундан келиб чиқади. Агар биз 
юқорида келтирилган фалсафий фанларнинг ўзига хос хусусиятларини таҳлил қиладиган 
бўлсак, унда улар орқали фалсафа предметининг кўп қирралиги ва нақадар бой 
эканлигининг ифодаланишини кўрамиз.