Семинар ва лабаратория машғулотларидан касб-ҳунар таълими, олий таълим психология фани ўқитувчиларига мўлжалланган услубий қЎлланма

 
АБСТРАКЦИЯЛАШ- (лот. abstractio - узоқлаштириш, мавҳумли 
алмаштириш); нарса ва ҳодисаларнинг белшларинн, хусусияг ва 
сифатларини фикран ажратиб олиб, уни мустақил фикр объектига 
анпантришдан иборат ақлий жараён. Масалан, билиш жараёнида табиат. 
жамият ва айрям инсонларга хос бўлган "гўзаллик" белгисини ажратиб олиб, 
уларнинг гўзаллиги тўғрисида эмас, балки умуман гўзаллик тўғрисида фикр 
юритилади. 
АБСТРАКТ ТАФАККУР- мавҳум тафаккур, умумий ва мавҳум ту-
шунчалар ёрдамида пайдо бўладиган тафаккур тури. Абстракт тафаккур 
орқали нарса ва ҳодисаларнинг бевосита идрок қилиниши мумкин бўлмаган 
хусусиятлари, ўзаро муносабатлари аниқланади, қонуниятлар очилади, 
"Қиймат", "иффат" каби абстракт тушунчалар ҳосил қилинади. 
АБСТРАКТ- МАНТИҚИЙ ТАФАККУР- мавҳум мантиқий тафаккур; 
нарса ва ҳодисаларнинг белгаларини, сифат ҳамда хусусиятларини сабаб-
оқибат боғланишларини акс эггарувчи тафаккур тури. 
АВТОРИТАР ТАФАККУР- обрўга асосланган тафаккур; муайян фикр 
тўғрилигини ёки ёдғонлигини объектив далиллар билан исботлаш ўрнига 
шахс-нинг ижобий ёки салбий сифатлари билангана чекланиб қолишдан 
иборат тафаккур шакли: фикрни исботлашда бошқа шахслар обрўсидан 
фойдаланиш. А.Т. кўпинча кишининг муайян соҳа бўиича билим 
даражасининг чекланганлигидан ва мустакил фикрлаш қобилиятининг 
етарлича ўсмаганлилидан далолат беради. 
АМАЛИЙ ТАФАККУР- воқеликни ўзгартиришга ёки инсон эҳти-ёжлари 
учун зарур бўлган реал нарсалар яратишга қаратилган тафаккур тури. 
АНАЛИЗ ЁКИ ТАҲЛИЛ - тафаккур жараёни, (юнон. analusis -бўлиш) - 
таҳлил, нарса ва ҳодисаларни фикран таркибий қисмларга ажратишдан 
иборат бўлган ақлий жараён. Масалан, психологиядан онг ҳодисаси таҳлил 
қилинар экан, у ақл, ирода ва ҳиссиёт деб уч таркибий кисмга бўлинади. 
Анализ жараёнида бутуннинг бўлакларга нисбатан муносабати аниқданади.