Mavzu: Chizma ishlariga oid qoidalalar

Venn diagrammasi.

Venn diagrammasini fazoni to`rt chorakka bo`linishi va fazoni oktantlari

bo`linishi o`ziga xos va ular uchun umumiy bo`lgan jihatlarni tahlil qilib

umumlashtiramiz. Diagrammani chap katak fazoni chorakka bo`lishni o`ng

katagiga esa fazoni oktantlarga, o`rtadagi kattakka esa har ikkalasi uchun umumiy

bo`lgan jihatlarni yoziladi. Venn diagrammasi qonuniyatlariga asoslanib chorakka

bo`lishni, oktantlarga bo`lishni solishtirish.

Fazoni choraklarga

bo`lish

Umumiy jihatlari

Fazoni oktantlarga bo`lish

Fazoda o`zaro

perpendikulyar bo`lgan

ikkata tekislik berilsa, bu

tekisliklarni birini

gorizontal, ikkinchisini

frontal vaziyatda

chizamiz. 1-shakl.

Gorizontal tekislik (H-

H

1

), frontal tekislik (V-

V

1

) bilan koordinata o`qi

OX o`qi bo`yicha

kesishib, fazoni to`rt

chorakka bo`ladi. H-H

1

  -

gorizontal proyeksiya

tekisligi, V-V

1

 - frontal

proyeksiyalar tekisligidir.

Fazoni ko`rinuvchan

choragi, ya`ni gorizontal

proyeksiyalar tekisligini

Tasvirlanayorgan nuqta

yoki nuqtalar sistemasi

fazoning birinchi,

ikkinchi, uchinchi,

to`rtinchi choraklarda

yoki proyeksiya

tekisliklaridan birida yoki

ularning kesishuv

chizig`ida bo`lishi

mumkin. 2-1-shakldan

ko`rinib turibdiki 1-

chorakda A nuqta H

1

V

tekislikdagi to`g`ri

burchakli proyeksiyalari

tasvirlangan. A nuqtani

proyeksiyalarini yasash

uchun undan gorizontal

proyeksiya tekisligiga

perpendikulyar tushirib

uni asosini A

1

 bilan

Chizma geometriyada

chizmani oktantlarga

bo`lish masalasi

narsalarni tasvirlashda

chizmalarni

mukammalashtirish

maqsadida gorizontal

proyeksiyalar tekisligi (H)

bilan frontal proyeksiyalar

tekisligi (V) ning

ikkalasiga perpendikulyar

bo`lgan uchinchi

tekislikdan foydalaniladi.

Bu tekislikni profil

proyeksiyalar tekisligi

deyilib (W) harfi bilan

belgilanadi. 2-10 shaklda

ko`rsatilgan.

Profil proyeksiya

tekisligida joylashgan

---

51

oldingi yarmi H bilan,

frontal proyeksiyalar

tekisligining yarmi V –

oralig`i birinchi chorak

deyiladi. Birinchi

chorakni orqa tomoni V

bilan H

1

 oralig`i ikkinchi

chorak deb, uning osti -

H

1

  bilan  V

1

 - oralig`i

uchinchi chorak deb,m

birinchi chorakni osti H

bilan V

1

 oralig`i -

to`rtinchi chorak deyiladi.

so`ngra frontal proyeksiya

tekisligiga perpendikulyar

tushirib uni A

11

 bilan

belgilaymiz.

nuqtalarni tepasiga uch

shtrix qo`yilib quyidagi

xarflar bilan (A

111

  ,  B

111

  ,

C

111

…) belgilanadi. H,

V,W tekisliklar o`zaro

XX

1

, YY

1

  va  ZZ

1

 to`g`ri

chiziqlar boyicha kesishib

fazoni sakkiz qismga

bo`ladi. Fazoni

8

1

 qismi

oktant deyiladi.

Interfaol usullardan biri INCERT usulidan foydalanib mavzuni taxlil qiling

Mavzuni o’qib chiqing va  quyidagi belgilardan foydalaning.

“V” – agar ma’lumot sizga tanish  bo’lsa.

“+” -   agar ma’lumot siz uchun yangilik bo’lsa

“ - ” agar ma’lumot sizni fikringizga zit bo’lsa

“ ? ” - agar ma’lumot tushunarli bo’lsa

Ushbu belgilardan foydalaning va mavzuni o’zaro pedagog va  sheriklar

xamkorligida tahlil qiling.

---

52