The economy of enterprise

Chiziqli tuzilma boshqaruv tuzilmasining eng ko’p tarqalgan turi bo’lib, unga 
ko’ra boshqaruvning har bir bo’g’ini o’zidan yuqori turuvchi faqat bitta boshqarmaga 
ega bo’ladi va barcha masalalar bitta aloqa kanali orqali hal etiladi. Bunday tuzilmada 
boshqaruv bo’g’inlari tizimi to’laligicha ishlab chiqarish bo’g’inlari tizimi bilan mos 
tushadi. Har bir ishlab chiqarish jamoasi tepasida rahbar turadi va korxona xodimlari 
unga  bevosita  bo’ysinadilar.  Barcha  boshqaruv  funktsiyalari  rahbar  qo’lida 
mujassamlanadi. 
Boshqaruvning  chiziqli  tuzilmasi  hal  qilinayotgan  masalalar  ko’lami  unchalik 
katta bo’lmaganida samaraliroq bo’ladi. Shu sababli bunday tuzilmadan asosan tsex, 
ishlab  chiqarish  uchastkalari  va  kichik  korxonalarni  boshqarishda  foydalaniladi. 
Bunday tuzilmaning quyidagi afzalliklari mavjud: 
 
44 

---

−  boshqaruvning har bir bo’g’ini uchun rahbar tayinlashning nisbatan osonligi 
−  boshqaruv  qarorlarini  tayyorlash  va  bajarishning  tezkor  (operativ)  amalga 
oshirilishi 
−  boshqaruv funktsiyalarini bajarishning nisbatan osonligi. 
Biroq boshqaruvning bu tizimida bir qancha kamchiliklar ham mavjud bo’lib, 
ularning asosiylari gorizontal aloqalarning tarqoqligi, boshqaruvdagi haddan tashqari 
qattiqlik  va  ishlab  chiqarishning  diversifikatsiyasi  sharoitlaridagi  cheklangan 
imkoniyatlarida namoyon bo’ladi. 
Boshqaruvning chiziqli tizimi quyidagi hollarda qo’llanadi: 
−  xodimlar  soni  300-500  kishini  tashkil  qiluvchi  hamda  predmetli  va  texnologik 
ixtisoslashuv  darajasi  yuqori  korxonalarda  (metallga  ishlov  berish,  yarim  tayyor 
mahsulot ishlab chiqarish, yig’ish, bir turdagi xizmat ko’rsatish va hokazo); 
−  mahalliy  sanoat  korxonalarida  (masalan,  yog’ochni  qayta  ishlash,  mahalliy  xom 
ashyodan mahsulot tayyorlash va hokazo). 
Boshqaruvning mazkur strukturasi tavsifistikasini qo’yidagi 4.1.-chizma 
shaklida ko’rsatish mumkin.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ishlab chiqarish bo’linmasidagi 
bajaruvchilar 
Ishlab chiqarish bo’linmasidagi 
bajaruvchilar 
4.1.-chizma. Korxona boshqaruvining chiziqli tashkil etish tuzilmasi