The economy of enterprise

Kommandit  o’rtoqligi  bir  nechta  fuqarolar  yoki  huquqiy  shaxslarning 
o’zaro  xo’jalik  faoliyati  yuritish  maqsadidagi  shartnomalar  asosida  birlashuvi 
natijasida paydo bo’ladi. 
Jamiyatlarning  ko’pchiligida  kapitallar  birlashtirilgan  bo’ladi.  Mas’uliyati 
cheklangan  jamiyat  (MChJ)  bir  yoki  bir  necha  shaxs  tomonidan  ta’sis  etilib, Nizom 
jamg’armasi  hujjatlarda (Nizom va ta’sis shartnomasi) belgilab qo’yilgan ulushlarga 
bo’lingan bo’ladi. 
Bunday  jamiyat  muassislari  jamiyatning  majburiyatlari  uchun  javobgar 
bo’lmaydilar  hamda  jamiyat  faoliyatida  o’zlari  kiritgan  ulushlar  doirasida  zarar 
ko’rishlari mumkin. 
O’zbekiston  Respublikasida  ochiq  va  yopiq  turdagi  hissadorlik  jamiyatlari 
mustaqillikka erishilgandan keyin keng faoliyat ko’rsatmoqda. 
Nizom  jamg’armasi  aktsiyalarga  taqsimlangan  jamiyat  hissadorlik  jamiyati 
hisoblanadi.  Hissadorlik  jamiyati  a’zolari  jamiyatning  majburiyatlari  bo’yicha 
javobgar  bo’lmaydilar,  biroq  o’zlariga  tegishli  bo’lgan  aktsiyalar  qiymati  doirasida 
zarar ko’rishlari mumkin. 
Hissadorlik  jamiyatlarining  ijobiy  jihatlari  qatoriga  quyidagilar  kiradi: 
aktsiyadorlik  kapitalining  teng  taqsimlangan,  erkin  muomaladagi  ulushlar  - 
aktsiyalarga 
taqsimlanishi; 
aktsiyadorlar 
jamiyat 
majburiyatlari 
uchun 
javobgarligining 
aktsiyalar 
qiymati 
hajmida 
cheklanganligi; 
aktsiyadorlik 
kapitalining  hajmi  va  a’zolar  sonini  osonlik  bilan  o’zgartirish  imkonini  beruvchi 
 
29 

---

Nizom  asosida  birlashish;  umumiy  boshqaruv  vazfalarining  xo’jalik  faoliyatini 
boshqarish vazifalaridan alohida yuritilishi va hokazolar. 
Iqtisodyotimiz  oldida  turgan  asosiy  vazifalardan  biri  sanoat  ishlab 
chiqarishini  jahon  iqtisodiyotida  o’z  o’rniga  ega  bo’lgan  raqobatbardosh  korxonalar 
tashkil  qilish  maqsadidagi  tuzilmaviy  qayta  qurishdan  iborat.  Buning  uchun 
integratsiya  hamda  turli  tashkiliy-huquqiy  shakldagi  korxonalarni  vaqtinchalik  yoki 
doimiy  ravishda  kooperatsiya  yoki  kontsentratsiya  asosida  birlashtirish  amalga 
oshiriladi. 
Kooperatsiya  jarayonida  kontsern,  konsortsium,  xo’jalik  asotsiatsiyasi  kabi 
tashkiliy shakllar vaqtinchalik yoki doimiy ravishda tuzilishi mumkin.