Uluqov Nosirjon

 
Ilmiy ma’ruza
– ilmiy anjumanlarda magistrlik, doktorlik disser-
tatsiyasi mavzusi yoki boshqa ilmiy tadqiqotlar yuzasidan ma’lum 
yo‘nalishda qilinadigan nutq va uning yozma bayoni. 
Ma’ruza – 
o‘quv materiali yoki biror masala, ilmiy, siyosiy mav-
zularning izchil, tartibli og‘zaki bayoni. O‘quv ma’ruzasi o‘quv 
jarayonining asosiy shakli; oily o‘quv yurtlarida dars berish usullaridan 
biri. Ma’ruza, shuningdek, o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi tizimida, 
umumiy o‘rta ta’lim maktablarining yuqori sinflarida ham qo‘llaniladi. 
Ommaviy ma’ruza madaniy-ma’rifiy ishlar tizimida siyosiy va ilmiy 
bilimlarni tarqatish hamda tashviqot qilish shakllaridan biri. 
Ilmiy maqola 
(a. – nutq; kichik asar) To‘plam, jurnal uchun 
yozilgan yoki ularda bosilgan, hajmi uncha katta bo‘lmagan ilmiy asar. 
Maqolada mavzuning ma’lum qirrasi tahlil qilinib, nazariy jihatdan 
umumlashtiriladi, xulosalar beriladi yoki davlat siyosati, iqtisodiyot, 

---

41 
texnika, fan va madaniyatda erishilgan yutuqlar, ilg‘or ish tajribalari 
ommalashtiriladi.
Monografiya
(mono va grafiya
) – muayyan mavzu yoki 
muammoni atroflicha, chuqur tadqiq etuvchi ilmiy asar. Monografiyada 
yoritilayotgan masala bo‘yicha mavjud adabiyotlar umumlashtiriladi va 
tahlil etiladi, fanni rivojlantirishda yordam beradigan faraz va xulosalar 
ilgari suriladi. 
Rasmiy opponent – 
(opponent so‘zi yunoncha so‘z bo‘lib, “e’tiroz 
bildiruvchi” degan ma’noni anglatadi) dissertatsiyani chuqur va har 
tomonlama tahlil etuvchi, shu asosda dissertatsiyaning belgilangan 
talabga qay darajada javob berishligini, uning ilmiy-nazariy va amaliy 
ahamiyatini baholagan holda taqriz tayyorlaydigan opponent. O‘z 
qarashlari bilan dissertatsiya himoyasida va uning ilmiy kengashdagi 
muhokamasida qatnashadi.

Risola
(arab. – xat, xabar) – 1) muayyan kasb-hunar va uning 
tartib-qoidalariga oid kitobcha, ustav (mas., kulollik risolasi, novvoylik 
risolasi);
2) kichik hajmli kitob, broshyura;
3) biror ilmiy masalaga bag‘ishlangan asar, traktat.