Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

status civitatis
га эга шахслар, озодликка бўлган ҳуқуқ –
status
libertatis
га эга шахслар ва қул ҳолатидаги – 
in statu servitutis
шахслар 
ҳисобланган. Шу сабабли, жисмоний шахсларнинг ҳуқуқий лаёқати 
масалаларини ёритишда римликлар status civitatis, status libertatis ва бу 
статусларга ва ҳеч қандай ҳуқуқларга эга бўлмаган ва қуллик ҳолатидаги
ҳуқуқ объекти ҳисобланган одамлар тўғрисида фикр юритган.

---

49 
Рим фуқароларининг ҳуқуқий ҳолати.
Рим фуқароси ҳолатидаги
(cives romani) жисмоний шахсларнинг ҳуқуқлари Рим давлати тарихининг 
турли даврларида турлича бўлган. 
а)
Фуқароликка эга бўлиш асослари.
Рим фуқаролигига туғилиш –
jus
sanguinis 
ёки натурализация –
naturalisatio
йўли билан эришиш мумкин 
бўлган. Шу вақтдан бошлаб, янги туғилган чақалоқларни ўлдириш ёки 
ташлаб кетиш тақиқланган. Рим фуқароларининг қонуний никоҳида 
туғилган чақалоқлар туғилиш пайтидан Рим фуқаролигига эришган. 
Никоҳсиз муносабатлардан туғилган чақалоқларнинг фуқаролиги онасининг 
ҳуқуқий ҳолатига қараб белгиланган: агарда она қул бўлсаю, ота эркин Рим 
фуқароси бўлса, чақалоқ – қул ҳисобланган; аксинча, она – эркин аёл бўлиб,
ота – қул бўлса, чақалоқ – эркин шахс ҳисобланган. Чақалоқнинг ҳуқуқий 
лаёқати туғилиши Билан, яъни киндиги қирқилгандан кейиноқ бошланган. 
Фуқаролик ҳуқуқларига – 
jus proprium civium romanorum
, яъни ҳуқуқий 
лаёқатга ҳали туғилмаган, она қорнидаги бола ҳам эга бўлиши мумкин 
бўлган. Она ҳомиладорлигида фарзанд туғилгунча ота оламдан ўтган бўлса,
«infans conceptus pro jam nato habetur, quotiens de commodis ejus agitur»
қоидаси амалда бўлган. Бунга кўра, туғилмаган фарзанд мерос ва мулкий 
ҳуқуқларга қуйидаги 2 шартга риоя қилинган ҳолда эга бўлиши мумкин
бўлган: биринчи шарт бўйича, фарзанд туғилгандан кейин тирик қолиши 
керак бўлган ва у отасининг ўлимидан кейин 10 ой ичида туғилган бўлиши 
шарт бўлган. 
Рим фуқаролигига туғилиши билан етишмаган шахслар фуқароликни
натурализация
йўли билан қўлга киритишлари мумкин эди. Натурализация
оммавий ва хусусий турларга бўлинган. 
Фуқаролиги бўлмаган шахсларга