Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Ҳомийликнинг бекор бўлиши.
– Ҳомийлик ҳимояга олинган 
шахснинг ўлими, у capitis deminutio ҳолатига тушиб қолганда ва ниҳоят, 
вояга етганида бекор бўлган. Бундан ташқари, ҳомийлик ҳомийнинг ўлими, 
capitis deminutio ҳолатида, узрли сабаблар билан ҳомийликдан воз 
кечганда, ҳомийликни бажара олмаганда ва ҳимоясидаги шахс мулкини 
тасарруф қилиш жараёнида шубҳалар туғдирганда ҳомийлик бекор бўлиши 
мумкин бўлган: «qui non ex fide tutelam gerit» . Бундай ҳолларда янги ҳомий 
тайинланиши шарт бўлган.

---

95 
д) 
Ҳомийнинг жавобгарлиги.
– Қадимги ҳуқуқ бўйича ҳимояга 
олинган шахс манфаатларини виждонсиз ҳомийдан ҳимоя қилишнинг 2 
чораси маълум бўлган. Биринчи чора –
actio suspecti tutoris
бўлиб, бу 
даъвони ҳомий томонидан йўл қўйилган суиистеъмолликларни пайқаб 
қолган ҳар қандай шахс қўзғатиши мумкин бўлган. Бу даъво бўйича қабул 
қилинган қарор ҳомийликнинг бекор бўлишига ва ҳомийнинг infamiaсига 
олиб келган. Иккинчи чора эса,
actio de rationibus distrahendis
даъвоси 
бўлиб, бу даъвони аввалги ҳимоядаги шахс унинг мулки бўйича ҳисоб-
китобда шубҳа туғдирган ҳомийга нисбатан қўзғатилган. Қабул қилинган 
қарор 
in duplum
деб аталган. 
Классик даврда санаб ўтилган чоралардан ташқари, ҳимоядаги шахс 
манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида (satisdatio rem pupilli salvam fore)
ёки ҳомий томонидан ҳимоядаги шахс мулкини қўриқлаш учун гаров
бериш мажбурияти ўрнатилди. Бундай гаровни васият бўйича ва давлат
органлари томонидан тайинланган ҳомийлардан ташқари, қолган барча 
ҳомийлар бериши шарт бўлган. Айнан шу вақтда
actio tutelae directa
ва
actio tutelae contraria
киритилган.
Аctio tutelae directa
бўйича аввалги 
ҳимоядаги шахслар ҳомийга барча ўз талабларини келтириши,