2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

2. Ekishdan oldin o„g„it solish. 
Fosforli va kaliyli o„g„itlar 12-15 sm 
chuqurlikda ekishdan oldin solinadi. Bu ekishdan oldingi kultivatsiya bilan birga 
o„tkaziladi.
3. Ekish bilan bir vaqtda o„g„it solish. 
Bu usul ko„pincha qo„ng„irboshli 
ekinlarda qo„llanadi. Odatda 10-15 kg/ga NPK qo„llanadi. Bu muddatda 
qo„llanilgan fosfor miqdori kam bo„lsa ham ekinlar uchun juda zarur: ekinlarning 
ayrim turlari rivojlanishining dastlabki davrida fosforga talabchan bo„ladi. Fosfor 
bilan ta‟minlansa, bu davrda ekinlar yaxshi rivojlanadi. Bu hodisa urug„i mayda 
ekinlarda kuzatiladi. Urug„i yirik ekinlarda ekish bilan birga o„g„it solishning 
ahamiyati yo„q.
Ekishdan ikki xafta o„tgandan keyin qo„ng„irboshli ekinlarning rivojlanishi 
butunlay NPK bilan ta‟minlanishiga bog„liq bo„ladi. Dukkakli-don ekinlarda NPK 
dan kam foydalaniladi. Ekishdan 10 kun o„tgandan keyin maysaning quruq vazni 
urug„ning 70-90% ni tashkil etadi. Vaznining kamayishi urug„ tarkibidagi karbon 
suvlarni urug„ni unib chiqishiga sarflanishi bilan bog„liq
. 
Ekishdan 20 kun 
o„tgandan keyin o„simlikning vazni ekilgan urug„ vazniga teng bo„ladi. O„simlikda 
2-3 barg hosil bo„lganda ham ekish bilan bir vaqtda solingan o„g„itning ta‟siri 
kuzatilmaydi.
4. Ekishdan keyin o„g„it solish. 
Ekishdan keyin o„g„it solish
 
faqat tuproqda
 
oziqa elementlari yetarli bo„lmaganda qo„llanadi, keng qatorlab ekilgan ekinlarda 
qator orasiga ishlov berayotganda o„g„it 8-12 sm chuqurlikka solinadi. Azotli 
o„g„itlar bilan qo„shimcha oziqlantirish qo„ng„irboshli ekinlarda yaxshi natija 
beradi, ayniqsa, kuzgi boshoqlash davrida, ko„p yillik o„tlar qishlab chiqqandan 
keyin o„g„itlansa, erta bahorda solingan azotli o„g„it suv yetarli bo„lganligi uchun 
tez eriydi va ildiz qatlamiga tushadi.
Qo„ng„irboshli ekinlar oziqlantirishga talab sezsa, ikkinchi marotaba nay 
o„rash davrida ham qo„shimcha oziqlantiriladi. Bunda vegetativ organlarida oziqa 
moddalar yig„iladi, so„ngra u generativ organlarda to„planadi. Donning tarkibida 

---

33 
azot miqdorini oshirish uchun uni ekin ustiga sepishadi. Ko„p yillik o„tlarda azotli 
o„g„itlar birinchi o„rimda qo„llaniladi, natijada ikkinchi o„rimi tez yyetiladi.
Ikkinchi o„rimidan keyin ham azotli o„g„itlar solinadi. Azotli o„g„itlarning bir 
yillik me‟yorini 60% birinchi, o„rimda, 40% ikkinchi o„rimda qo„llanadi. O„rimlar 
soni ko„p bo„lsa, yillik normaning 45% birinchi o„rimda, 35% ikkichi o„rimda va 
20% uchinchi o„rimda solinadi. Ko„p yillik dukkakli o„tlar ekilganda bor va 
molibden bilan albatta, oz miqdorda qo„shimcha oziqlantiriladi. Buning uchun 
gektariga 6 kg borat kislotasi yoki 1 kg bor va ammoniy molibdati 200 g/ga 200 litr 
suvda eritib o„simlikning balandligi 25-30 sm bo„lganda purkaladi, ammo bu 
oziqlantirishni shonalash davridan kechiktirmaslik kerak.