TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON
229
Ikkinchi nuqtayi nazarga kо‗ra, ―layoqat‖ ingliz tilidan kelib chiqib compete-
raqobatlash va sо‗zma-sо‗z tarjimada raqobat qilish qobiliyati, raqobat degan
ma‘noni anglatadi. Nafaqat pedagogik, balki ijtimoiy-iqtisodiy modernizatsiya
vositasi sifatida xizmat qilish uchun mо‗ljallangan layoqatli yondashuvning ijtimoiy-
madaniy ahamiyatini ham kо‗rsatadi. Ular (ta‘lim mazmuniga normativ talablar
sifatida), innovatsion xarakterga ega ilg‗or rivojlanishini bilan amalga oshiriladi.
Turli sohalarda va faoliyat turlarida muammolarni amalga oshirishga
yо‗naltirilgan ta‘lim salohiyatini (shaxsiy yо‗naltirilgan, shaxsiy-faol) tanlashning
boshqa jihatlarini tarkibiy va mazmunli integratsiyalashuviga xizmat qiladi. Kо‗plab
о‗qituvchilar tomonidan layoqatli yondashuv, uning mazmuni mavzu bо‗yicha
paradigma doirasida shakllantirilgan ta‘limning amaliy yо‗nalishini mustahkamlash
sifatida tushuniladi. Shunday qilib, dasturiy ta‘minot va mavzu deb ataladigan ta‘lim
qobiliyatlarini loyihalashtirish usuli paydo bо‗ladi:
- har bir muayyan ta‘lim mavzusida asosiy layoqatlarning namoyonlarini
qidirish;
- iyerarxik "layoqat daraxtini yaratish";
- umumiy ta‘limning barcha uch bosqichi uchun umumiy ta‘limiy layoqatlarni
loyihalashtirish; ta‘lim fanlarining layoqat darajalari bо‗yicha shakllantirilgan
fanlarni loyihalash va ularni ta‘lim standartlari, о‗quv dasturlari va darsliklarda
qо‗llash.
"layoqatlilik" konsepsiyasining nazariy va pedagogik mazmunining
natijalarini umumlashtirgan holda, uning quyidagi asosiy xususiyatlari:
- shaxsning "inson-dunyo" tizimining о‗z-о‗zini rivojlantirish mavzusi
sifatida harakat qilish qobiliyati va tayyorligini tavsiflaydi;
- о‗quvchining ta‘limdagi subektiv pozitsiyasini aks yettiradi; shaxsiy
ma‘nolarni amalga oshirishni ta‘minlaydi;
- metapredmetniy belgi bor;
- muammolarni aniqlash va hal qilish bо‗yicha vitagenik tajribani boyitish
orqali о‗rganish bilan hayot о‗rtasidagi aloqaning didaktik tamoyilini amalga
oshiradi.
Kasb-hunar ta‘limi lug‗atida berilgan ta‘rifga kо‗ra, kasbiy mahorat-
professional faoliyatning muayyan shakllarida о‗zini namoyon yeta oladigan va
professional harakatlanishni boshqaruvchi, martaba о‗sishini rejalashtiradigan bozor
mexanizmidagi tub о‗zgarishlarga moslasha oladigan yuqori malakali xodimning
sifati kо‗rinishida shaklllanadi.
Kasbiy mahorat yoki kasbiy layoqat – mutaxassisning sifati, mulki yoki
holati, uning jismoniy, aqliy va ma‘naviy ehtiyojlarini, ehtiyojlarini, ma‘lum bir
kasbning talablarini, ixtisoslik mutaxassisligini, malaka standartlarini, egallab turgan
yoki bajariladigan xizmat mavqeini birgalikda yoki alohida-alohida ta‘minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |