Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti "avtomatlashtirish va boshqaruv"

 
 
 
 
 
 
 
1-rasm. Korpusni potentsialini sezuvchi o`chirib himoyalash qurilmasining 
sxemasi. 
Ushbu o`chirib himoyalash qurilmasi neytral rejimga bog`liq bo`lmagan barcha 
pog`onadagi kuchlanishlarga qo`llaniladi. Ya'ni, tarmoqning himoyalovchi yerga 
ulagichda ishonchlilik kam va effektiv ish holati yetishmasagina qo`llaniladi. 
Qurilma 
 
доп
к
уст
.



 
Agar 

ust
U
pr.zap. 
deb belgilasak
2
1
.
.






доп
к
зап
пр
U
Qurilma uchun quyidagicha bo`ldai. 
2
1
.
/





доп
пр
уст
U
 
2
1
,


 
- kuchlanishning ta'sir etuvchi koeffitsiyenti 
доп
пр
уст
U
.


 
Relening ishlash kuchlanishi. 
)
(
.
.
b
p
p
доп
к
r
Z
I



 
Bundan 

.dop. 
ni
2
1
/



пр
U
ga almashtirsak , u holda kompleks ko`rinishga 
ega bo`ladi.
2
1
.
.
/
/






b
р
доп
пр
лоп
пр
ср
r
Z
Z
U
U
 
yoki haqiqiy formaga ega bo`ladi. 
2
2
2
1
2
2
.
)
(
x
r
R
Х
R
U
U
b
р
р
р
доп
пр
ср








 
R
r 
, Х
r
 –rele chulg`amining aktiv va reaktiv qarshiliklari . 
Tokning yerga tutashga holatdagi qurilmasi
 
 
 
ОК
 
φ
=
I
3
r
к 
I
p
r
b
 
I
3
РН 

РН 
I
p 
r
b 
О
К
РТ 
РТ 

---

48 
 
 
2-rasm. Kichik tokning yerga ta'siri natijasida himoyalash. 
Kuchlanishni nolli ketma-ketlik holatdagi sezuvchi qurilma. 
Kuchlanish nolli ketmaqketlik natijasida tokning ta'siridagi xavfni o`chirib 
himoyalash qurilmasi orqali yo`lga qo`yish. 
 
 
 
 
 
3.-rasm. Nosimmetriyani printsipial sxemasi. 
Tokning nolli ketma-ketligi holatidagi sezuvchi qurilma odam holati 
xavfsizligini ta'minlaydi, qachonki elektr jihozning korpusi yerga ulangan holatida 
unga biror bir faza kuchlanishi yoki tok o`tkazuvchi qismlarda kuchlanish bo`lsagina. 
 
 
 
 
 
 
 
4-rasm. Nolli ketma-ketligini sezuvchi o`chirib himoyalovchi qurilmaning 
printsipial sxemasi. 
TT NP- nolli ketma-ketlik ulangan transformator tokining datchigi, RT-tokli rele . 
Shuningdek tezkor tokni sezuvchi ham mavjud bo`lib, bu usul elektr 
tarmoqlarining izolyatsiya qrshiligini to`xtovsiz avtomatik ravishda nazorat qilish va 
himoyalovchii odamning tok o`tkazuvchi qismlarga tegib ketganda ishlatiladi. Uning 
ishlash printsipi yerga nisbatan tok manbaining tarmoqqa bog`liq holda tezda 
o`chirilishi hamda odamning tanasidan o`tayotgan tok va kuchlanishlar tok 
o`tkazuvchi qismlardagi ruxsat etilgan qiymatlari muhim ko`rsatgich hisoblanadi. 
I
h
U
pr.dop..
Р 
Р 
С С С
iste'molchiga 
РТ 
РТ 
ТТНП 

---

49 
5-rasm. Tezkor tokni sezuvchi himoyalab o`chirgich qurilmasining printsipial 
sxemasi. 
Reledagi tok 
)
/(
э
Д
ист
p
r
R
U
I



 
bu yerda, 

Д
R
-rele va drosselning aktiv qarshiliklar yig`indisi. 
re-simning izolyatsiyasidagi ekvivalent aktiv qarshilik
rzm- yerga tutashgan fazaning qarshiligi. 
r
э
= r r
зм
 /(r
зм
+r