G qarshiboyeva, J. Majidov, A. Sharafitdinov

10-ilova 
 
Bola psixik taraqqiyotining proektiv jihatlari 
Bola tasviriy faoliyati uning ichki dunyosi ruhiy psixalogik 
holati haqida ma’lumot beruvchi asosiy ko‘rsatkichlardan biridir. 
Bolaning tasavvuri, tafakkuri doirasida borliqning uning ongida aks 
etishi, tasviriy vositalar orqali o‘zini nomoyon etish, uning holati, 
psixalogik xususiyatlarini kuzatib borish imkoniyatini yaratadi. 
Chunki bola tasviriy obrazlar orqali erkin va faoldir.
 
«UY, DARAXT, ODAM» (UDO) TESTI
Bu shaxsni o‘rganuvchi proektiv metodika 1948 yil J. Bak 
tomonidan taklif etilgan. Test kattalar, bolalar, shuningdek, guruhlarni 
tekshirish uchun mo‘ljallangan. Mazkur metodika sinaluvchi shaxs 
haqida aynan uning rivojlanishi, senzitivlik (psixik rivojlanishini 
taminlovchi sensor xususiyatlar va jarayonlar uyg‘unlashuvi), 
egiluvchanlik, ishchanlik, umuman olganda, atrof 
-
muhitdagilar, 
xususan, aniq, insonlar bilan o‘zaro munosabat sohasi haqida barcha 
ma’lumotlarni to‘plashga yordam beradi. Metodikaning mohiyati 
quyidagacha: sinaluvchiga uy, daraxt va odam rasmini chizish tavsiya 
etiladi.
So‘ng ishlab chiqilgan reja bo‘yicha savol-javob o‘tkaziladi. 
Testni bajarish ikki qismdan iborat: rasm chizish va suhbat o‘tkazish. 
Mazkur metodikaning xususiyati shundaki, u boy ma’lumotga ega, 
testni qayta o‘tkazishda bola rivojlanishining psixik va emotsional 
holat dinamikasini ko‘rsatishi mumkin.
UDO testini aynan dastlabki psixologik maslahatda qo‘llash 
maqsadga muvofiq, chunki u sinaluvchidagi intellektual yoki 
emotsional soxaga taalluqli bo‘lgan asosiy muammoni aniqlash 
imkonini beradi. UDO testi turli yoshdagi kishilarni tekshirish uchun 
psixodiagnostikada 
keng 
qo‘llaniladi. Albatta, o‘smirlar va 
kattalarning individual va psixologik xususiyatini tashxis qilishda 
so‘rov usuli hamda metodika tahlili alohida xarakterga, shuningdek, 
chuqur maqsadga ega.
UDO testini qo‘llash orqali bolani maktab ta’limiga psixologik 
tayyorgarlik darajasini baholash qiyin. Bir necha bor qo‘llash, 

---

104 
qaytadan qo‘llash, masalan, test maktabgacha tarbiya yoshdagi 
bolalarni ilk marotaba maktabga qadam qo‘yishida va kelgusida 
boshlang‘ich sinfni davom ettirishida bola shaxsi shakllanishi haqida 
har tomonlama, batafsil ma’lumotlarni beradi.