Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti

 Talabalarni jismoniy tarbiya qilishda yuklamalarni me‟yorlash. 
Jismoniy tarbiya ta‟lim-tarbiyaviy va sog„lomlashtirish jarayonlarining ajralmas 
qismidir. Jismoniy mashqlarni me‟yorlash odam salomatligini rivojlantirish 
masalalarini hal qilish shartlaridan biridir. 
Harakat faolligini me‟yorlash muammosi muhim ahamiyatga ega, chunki oxirgi 
paytda yoshlarda o„sib borayotgan gipodinimiya sezilmoqda. Bu o„quv mashg„ulotlar 
hajmining nafaqat auditoriyada, balki uyda ham kattaligi bilan bog„liqdir. Natijada 
salomatligi qoniqarsiz, ortiqcha vaznga ega, turli kasalliklarga moyil, qomati buzilgan, 
ko„zi yaxshi ko„rmaydigan, ruhiyati tushkun talabalar foizi oshib bormoqda. 
YOshlar salomatligini asrash va jismoniy sifatlar darajasini ko„tarish uchun 
minimum 2,5 ming kkal energiyani sarflaydigan harakat rejimi zarur, bu ko„rsatkich 
deyarli 600 motorli kkalni tashkil etadi. 
O„smirlar harakat rejimidaga etishmoachilikning salbiy ta‟siri ushbu yoshga xos 
bo„lgan akseleratsiya xolati bilan murakkablashadi. Jismoniy tarbiya me‟yorlarining 
noadekvatligi organizmning o„sishi va rivojlanishiga yoki yuklamaga qarab orqaga 
qolishiga yordam beradi.
Haftalik harakat rejimi tavsiya etiladi:
Erkaklar uchun sog„lomlashtiruvchi yugurish - 15-17 km, to„sinda tortilish - 70-
80 marta, gavdani oldinga engashtirish - 90-120 marta;
Ayollar uchun - sog„lomlashtiruvchi yugurish - 12-14 km, turgan joyda arqonda 
sakrash - 350 marta, yotgan joydan gavdani ko„tarish, qo„llar bosh orqasida, oyoqlar 
jipslashtirilgan - 100-120 marta, o„rta tezlikda yurish -21-36 km.
Harakat faoliyatini quyidagi uch kategoriyaga bo„lishni taklif etamiz: 
- lokal ish: uni bajarishda 30% mushaklar uncha ko„p energiya sarflamasdan 
ishtirok etadilar. 
- regonal ish: uni bajarishda 50 % mushaklar o„rtacha energiya sarflab ishtirok 
etadilar 
- global ish: 70 % kam bo„lmagan mushaklar ancha energiya sarf qilib ishtirok 
etadilar. 
Dastlabki ikki kategoriya aniq sog„lomlashtiruvchi samaraga ega emas. Faqat 
global harakatli faoliyat salomatlikni mustahkamlashaga yordam beradi. Ularning 
bajarilishi yurak - qon, nafas olish tizimining jadal faoliyati va ko„p energiya 
sarflanishi bilan bog„liq. 
CHidamlilik rivojlanishi bilan bog„liq jismoniy yuklamalar qon aylanish organlari 
kasalliklarining rivojlanishi havfini ancha kamaytiradi. Semizlikda tana vaznini 
me‟yorlashtirish uchun muntazam, uzoq davom etuvchi jismoniy yuklamalardan (1-1,5 
soat davomida sekin yugurish, su-zish, chang„ida yurish, velosiped haydash) 
foydalanish kerak.