Замонавий узлуксиз таълимни рақамлаштириш: педагогика соҳасида

Keywords
: education, system, quality, higher education, personnel, 
system, diploma, university. 
Hech birimizga sir emas, soʻngi yillarda fuqarolarimizning 
mamlakatimizdagi maktablarda va oliy taʼlim muassasalarida sifatli taʼlim 
berilmasligi, koʻplab ota-onalar farzandlarini kichik yoshdan boshlab bir 
necha fan boʻyicha repetitorlarga, berishga majbur boʻlayotganidan norozi 
boʻlib bildirgan fikrlari koʻcha kuyda, ijtimoiy tarmoqlarda tez tez uchrab 
turmoqda. Hukumatimizning 2017-yil 18-iyuldagi 515-son qarori bilan 
kadrlar tayyorlash sifati va oʻquv jarayoni samaradorligining xolisona 
baholanishini nazorat qilish sohasida davlat siyosatini amalga oshirish 
maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi 
Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi tashkil etilgan edi.Oʻtgan 
davr mobaynida ushbu tashkilot tomonidan Oʻzbekiston tarixida ilk 
marotaba oliy taʼlim muassasalari hamda umumiy oʻrta taʼlim 
muassasalari reytingi aniqlanib eʼlon qilindi.[1]
Taʼlim inspeksiyasi tomonidan nodavlat taʼlim muassasalari tashkil 
etish jarayonlarini soddalashtirish bilan birga, litsenziya talabgorlarining 
murojaatlarini qisqa muddatlarda koʻrib chiqishi yoʻlga qoʻyildi (2018-
yilning 1-yanvarida yurtimizda 500 ta nodavlat taʼlim muassasalari 
faoliyat koʻrsatgan boʻlsa bugungi kunda ularning soni 2534 tani tashkil 
etmoqda). 
Oʻquvchi ilk bora maktabga kelganda uni bilimga qiziqtira olish 
oʻqituvchining mahoratiga bogʻliq. Shunday ekan, avvalo, yaxshi ustoz 
tanlash eng muhim jihat sanaladi. Buning uchun ota-ona maktab davri 
boshlanishidan oldin oʻqituvchilar haqida maʼlumot olishga harakat qiladi. 
Yaʼni oʻquvchining qobiliyatini yuzaga chiqara oladigan, muammolar 
boʻlganda bolani toʻgʻri yoʻnaltira oladigan ustoz tanlash muhim.
Ayniqsa, boshlangʻich sinf oʻqituvchisining bolaga bergan bilimi, 
oʻquvchi uchun bir umrlik poydevor boʻladi. U avvalo, bolalarning 
mantiqiy 
tafakkur 
qila 
olish 
salohiyatini, 
aqliy 
rivojlanishini, 
dunyoqarashini, savodxonligini shakllantirishi hamda erkin fikrlay olish, 
oʻzgalar fikrini anglash, oʻz fikrini ogʻzaki va yozma ravishda ravon bayon 
qila olish koʻnikmalarini egallashlariga erisha olishi lozim. Har bir 
maktabni tajribali, bilimli boshlangʻich sinf oʻqituvchilari bilan taʼminlash 
bizning eng dolzarb vazifalarimizdan biridir.Kuzatuvlarimiz natijasiga 
koʻra, oxirgi vaqtlarda ota-onalar oʻz farzandlarini rus tilidagi sinflarga 
oʻqishga berishni xohlashadi. Achinarlisi, bunday holatlarda rus tilini 
bilmaydigan bolalarning ota-onalari ham rus sinflarga harakat qilishadi. 

---

92 
Ularda asosiysi tilni oʻrgansa boʻldi, ertaga boshqa fanlarni bir amallab 
oʻrganib oladi degan fikr ham yoʻq emas. [2]. 
Oʻquvchi imkoni boricha birinchi sinfdan boshlab hamma oʻquv 
rejadagi fanlarni oʻzlashtirishi lozim. Bilamiz, insonning oʻz Ona tiliga 
eʼtibori uni mukammal oʻrganishdan boshlanadi. Shunday ekan, bugun 
ota-onalar farzandlariga oʻz ona tilini oʻrganishdagi eʼtiborlarini 
kuchaytirilsa maqsadga muvofiq boʻladi. Ota-onalar farzandini oliy taʼlim 
muassasalariga tayyorlash uchun qoʻshimcha repetitorga berishadi. 
Ayniqsa, soʻngi 2-3 yilda oʻquv markazlari soni oshganidan ham ularga 
talab katta ekanligini koʻrishimiz mumkin. Ularning noroziligi oʻrinli 
sababi oliy taʼlim muassasasiga kirish uchun maktabning oʻzida olingan 
bilim yetarli boʻlishi lozim. Bir necha farzandi repetitorga qatnaydigan 
ota-onalarni toʻgʻri tushunish kerak. Har bir fan boʻyicha salmoqli summa 
toʻlanadigan ushbu xizmatlardan foydalanishgan. 
Pedagoglar bilim salohiyatini adolatli baholash, shu orqali taʼlim-
tarbiya sifatini oshirish maqsadida umumtaʼlim muassasalarining pedagog 
kadrlarini attestatsiyadan oʻtkazish tartibi qayta koʻrib chiqildi va 
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 13-maydagi 
392-son qarori bilan “Maktabgacha, umumiy oʻrta, oʻrta maxsus, kasb-
hunar va maktabdan tashqari davlat taʼlim muassasalari pedagog kadrlarini 
attestatsiyadan oʻtkazish tartibi toʻgʻrisidagi nizom” tasdiqlandi. 
Pedagoglar soni esa kamaymoqda. Bu ham boʻlsa mamlakatimizda 
pedagoglar obroʻini (mavqeyini) oshirish, ularning oʻz ustilarida 
ishlashlari uchun yaratilayotgan shart sharoitlar hamda ularni ortiqcha 
mehnatlarga jalb qilmaslik boʻyicha amalga oshirilayotgan ishlarning 
dastlabki natijalari sifatida qabul qilish mumkin[3]. 
Keyingi yillarda mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning 
ustuvor yo‘nalishlariga hamda xalqaro standartlar talablariga mos 
keladigan oliy ta’lim tizimini yaratish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar 
amalga oshirilmoqda.Hududlarda yangi oliy ta’lim muassasalarining 
tashkil etilishi, kadrlar tayyorlashning zamonaviy ta’lim yo‘nalishlari va 
mutaxassisliklari hamda sirtqi va kechki bo‘limlarning ochilishi, oliy 
ta’lim muassasalariga qabul kvotalarining oshirilishi mazkur yo‘nalishdagi 
muhim islohotlar hisoblanadi. 
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, hozirgi kunda ta'lim sifatini 
oshirishga qaratilgan qator chora-tadbirlar va islohotlar amalga 
oshirilyapti.Bugungi kunda Respublikamiz yoshlarining 30 % dan ortiqi 
oliy ma'lumotli kadr hisoblanadi.Bugungi kunda ta'lim sifatini yanada 
oshirish asosiy mezon qilib qo'yilgan. 

---

93