Редактор: досент Н

TEXT MINING 
TEXT MINING
mətnlərin semantik analizi, informasiya axtarıĢı və 
idarəedmə ücün yeni metodları əhatə edir. 
TEXT MINING anlayĢının sinonimi 
KDT 
(KnowLedge Disçovering in Text-
mətndə biliklərin üzə cıxarılması) adlanır. DATA MINING texnoloqiyasından 
fərqli olaraq TEXT MINING texnologiyası böyük həçmli strukturlaĢdırılmamıĢ 
informasiya massivlərini analiz edir. 

---

609 
Bu məsələni reallaĢdıran proqram təbii dildə əməliyyat aparmağa və bu zaman 
analiz edilən mətnin sematikasını baĢa düĢməyə qadir olmalıdır. TEXT MINING 
sistemlərində istifadə edilən metodlardan biri « sətirdə altsətirlərin axtarıĢı» 
adlanan metoddur. TEXT MINING metodları mətnin ifadə olunduğu konkret dilin 
morfoloji, sintaksis və sematik xüsusiyyətlərindən cox asılıdır. 
ÇALL MINING 
Enn Bednarcın fikrincə [85], «zənglərin üzə cıxarılması» korprorativ 
informasiya sistemlərinin populyar instrumenti ola bilər. ÇALL MINING 
texnoloqiyası nitqin tanınmasını, onun analizini və DATA MINING-i birləĢdirir. 
Onun məqsədi operatorlarla müĢtərilər arasında danıĢıqları özündə saxlayan audio-
arxivlərdə axtarıĢı avtomatlaĢdırmaqdan ibarətdir. Bu texnoloqiyanın köməyilə 
operatorlar müĢtərilərə xidmət sistemində catıĢmazlıqları aĢkarlaya, satıĢın 
artırılması imkanını tapa və həmcinin müĢtərilərin müraçiətlərindəki tendensiyanı 
aĢkar edə bilərlər. 
ÇALL MINING texnoloqiyasının yaradıçıları sırasında «ÇallMiner», 
«Nexidia», «SçanSoft», «Witness Systems» kompaniyalarını göstərmək olar. 
ÇALL MINING texnoloqiyasında iki yanaĢmadan istifadə edilir:
nitqin mətnə cevrilməsi və fonetik analiz. 1-çi yanaĢmanın reallaĢdırılmasına misal 
olaraq «ÇallMiner» sistemini göstərmək olar. Bu halda ÇALL MINING 
prosesində nitq əvvəlçə mətnə cevrilir, sonra isə mətn analiz edilir. Nətiçədə 
danıĢıqların məzmunundan asılı olaraq telefon zənglərinin statistikası tərtib edilir. 
Alınan informasiya axtarıĢ aparmaq və emal etmək ücün verilənlər bazasında 
saxlanır. 2-çi yanaĢmanın reallaĢdırılmasına misal olaraq «Nexidia» 
kompaniyasının məhsulunu göstərmək olar. Bu yanaĢmada nitq səslərə və ya 
onların birləĢməsindən ibarət olan fonemlərə ayrılır. Bu elementlər tanınma prosesi 
ücün fraqmentləri təĢkil edirlər. Müəyyən sözlərin və onların birləĢməsinin 
axtarıĢında sistem onları fonemlərlə identifikasiya edir. 
Analitiklərin fikrinçə son illər ÇALL MINING sistemlərinə diqqət xeyli 
artmıĢdır. Onların sözlərinə görə bu texnoloqiyaların tətbiqi operativliyi artırır və 
informasiya emalının dəyərini azaldır. Həmin texnologiyaların tətbiqi orta hesabla 

---

610 
200-400 min dollara baĢa gəlir. ÇALL MINING texnologiyasının inkiĢafı 
nətiçəsində yaranmıĢ AUDIO MINING və VIDEO MINING texnologiyaları 
hazırda sınaq və təkmilləĢdirmə dövrünü yaĢayırlar və analitiklərin fikrinçə yaxın 
gələçəkdə onlar geniĢ tətbiq tapaçaqlar.