Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Axborot + operatsion + dialogli +dasturlashtirilgan o‘qitish.
11. Modemizatsiyalash yo‘nalishiga ko‘ra: tashkil etish va 
boshqarishning samarali y o ii.
12. Ta’lim oluvchining kategoriyasiga ko‘ra: ko‘p kategoriyali.
Kompyuter texnologiyasi bo‘yicha ta’limning konseptual
holatlari qilib esa quyidagilami olish m a’qul hisoblanadi:
- о ‘qitish - bu talaba va kompyuter orasidagi muloqot;
- adaptatsiya tamoyili - kompyutemi talabaning individual 
xususiyatlariga moslashtirish;
- o ‘qitishning dialogli xarakteri;
- boshqarilishi: o ‘qituvchi tomondan ixtiyoriy vaqtda o ‘qitish 
jarayoniga
- tuzatish kiritish imkoniyatining mavjudligi;
- individual 
va 
guruhli 
о ‘qitish 
ishlarini 
optimal 
uyg‘unlashtirish imkonining mavjudligi;
- talabaning kompyuter bilan muloqotida ularning optimal 
qulay hoiatlarini qo‘llab-quvvatlash imkonining mavjudligi;
- o ‘qitishning chegaralanmaganligi, o‘qitishning tahlili va 
amalda qo‘llanilishi (har qancha ko‘p bo‘lganda ham).
M ustaqil ishlarni tashkil etishning istiqbolli y o ‘nalishlari
Ko‘pchilikning fikriga ko‘ra, ta’limda axborot texnologiyalarini 
foydalanish sohasida, talabalaming mustaqil ishlarini tashkil etish 
eng 
istiqbolli 
yo‘nalishlardan 
sanaladi. 
M a’lumki, 
o‘quv 
materiallarini 
turli 
tavsiya 
shakllari, 
jumladan 
ba’zan 
o ‘rganiladigan hodisani turli nuqtai nazardan qaraydigan darsliklar, 
yangi mavzulami o‘zlashtirish jarayonida vujudga keladigan 
savollarga ixtiyoriy vaqtda to‘la javob olish imkonini beradigan 
lug'aviy “spravochnik” tizimi, 
tabiiy 
fanlami 
o‘rganishda 
demonstratsion eksperimentlar va laboratoriya mashg‘ulotlari, 
talabalar tomonidan ixtiyoriy o ‘quv fanini mustaqil o‘rganishda 
kerak boTadigan ehtiyoj lardan sanaladi.
109

---

Mustaqil o'qishda, materiallami o ‘zlashtirishda yuqorida 
eslatilgan elementlardan foydalanish tartibi, har bir talabaning 
individual xususiyatlari tomonidan belgilanadi. Talabalaming 
mustaqil ish dasturi kompyuter texnologiyasi tizimida o ‘zaro 
parallel faoliyat ko‘rsatadigan quyidagi uchta asosiy tizimdan 
tashkil 
topadi: 
o‘quv 
metodik 
adabiyotlar 
kutubxonasi, 
integrallashgan 
lug‘atlar 
hamda 
laboratoriya 
va 
tabiiy 
eksperimentlarni modellashtirish tizimlari.
Ta’limda axborot texnologiyaning lug‘aviy tizimi, quyidagi 
ikki muhim shartni qanoatlantirmog‘i lozim.
Bulardan 
birinchisi, 
u barcha talabalar uchun, istalgan vaqtda, 
qanaqa mavzu boiishidan qat’iy nazar, barcha lug‘aviy materiallar 
haqida istalgan m a’lumotni olish imkoniyatiga ega bo‘lish uchun 
sharoit yaratadi. Boshqacha aytganda, murojaat etiladigan lug‘aviy 
materiallar integrallashgan kompyuter ensiklopediyasi ko ‘rinishida 
bo‘lmog‘i zarur.
Ikkinchisi 
- mazkur lug‘aviy tizim oson to‘ldiriladigan va 
takomillashtiriladigan b o ‘lmog‘i lozim. Talabalarga laboratoriya va 
tabiiy eksperimentlarni mustaqil imitatsiya qilish imkonini berilishi 
esa, bu borada bir qancha murakkab masalalarni yechish 
zaruriyatini 
tug‘diradi. 
Bunda, 
eksperimentlaming 
dinamik 
modellarini 
avtomatik 
ko‘rish 
uchun 
birinchi 
navbatda, 
eksperimentni tashkil etuvchi tarkibiy qismlaming modellarini 
yaratishni taqozo etadi.