Farmatsevtik biotexnologiya

 

Vodorod hosil qiluvchi yoki molekulyar azotni qaytarish uchun fotobiotexnik sistema 
yaratish;
 

Fotobioniklarning keng rivojlanishi, shuningdek, quyosh energiyasini zahiralovchi va 
qayta hosil qiluvchi sun’iy tizim yaratish, shu jumladan, suvda quyosh spektridan to‘liq foydalanib 
kislorod va vodorodning suv fotolizi
 
 
Nazorat uchun savollar: 
1.
Energiya biokonversiyasi 
2.
Quyosh energiyasidan foydalanish 
3.
Energiya hosil qilish texnologiyasi yo’nalishlari 
AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI 
MASHG‘ULOT№ 1
Mavzu: Farmasevtik biotexnologiya rivojlanish tarixi. Uning yo’nalishlari.
Mashg'ulot shakli:
«Canoat farmatsiya» yo‘nalishlari talabalari uchun amaliy mashg‘uloti.
 
Mashg'ulot uslubi:
« Trening muloqot» pedogogik texnologiyasi 
Mashg‘ulot maqsadi:
talabalarga biotehnologiya, uning zamonaviy yo'nalishlari va 
farmatsiyadagi roli haqida ma'lumot berish 
Mavzuning ahamiyati: 
biologik tehnologiyalar halq ho'jaligining barcha sohalariga shu 
jumladan farmatsiyaga ham jadal sur'atlar bilan kirib bormoqda 
Ishning nazariy qismi 
 
Zamonaviy biotehnologiya sanoati-bu bir-biri bilan uzviy bog'langan biofizik, 
biokimyoviy va fizik-kimyoviy jarayonlarning murakkab kompleksi. Bunday tehnologik 
jarayonlarda sanoat va biologiya birlashadi.
Biotehnologiya-hayvon, o'simlik va mikroorganizm hujayralarining metabolizmi va 
biologik imkoniyatidan mahsus moddalar olishda foydalanish. Farmatsevtik biotehnologiya 
asosini vaktsinalar, gormonlar, fermentlar, interferonlar, antibiotiklar, aminokislotalar, 
vitaminlar, alkaloidlar, polisaharidlar va boshqa biologik faol moddalar ishlab chiqarish tashkil 
etadi.
Insonlar qadimda pivo va sut mahsulotlari tayyorlashda biz hozirgi kunda 
«biotehnologiya» deb atayotgan jarayonlardan foydalanishgan. 
XX asrning 60-yillaridan boshlab tirik organizmlar, biologik sistemalar va biologik 
jarayonlar yordamida tijorat mahsulotlari olish borasida qator ilmiy tadqiqotlar olib borildi. Ana 
shu davrda biotehnologiya bu turdagi tadqiqotlar bilan chambarchas bog'landi. Bu esa 

---

61 
biotehnologiyaning mikrobologiya, biokimyo va boshqa muhandislik fanlaridan tashkil topgan 
mustahkam poydevori yaratilishiga sabab bo'ldi. So'nggi 30 yil davomida biotehnologiya jadal 
suratlarda rivojlandi. Ko'lab ilmiy g'oyalar amaliyotga joriy etildi. Natijada biotehnologiyaning 
yangi 
yo'nalishlari 
vujudga 
keldi; 
tibbiy 
biotehnologiya, 
immunobiotehnologiya, 
biogeotehnologiya, muhandislik enzimologiyasi shular jumlasidandir.
Tibbiyot biotehnologi yasi yordamida davolash va profilaktika maqsadida 
ishlatiladigan moddalar yoki vositalar (antibiotiklar, vitaminlar, fermentlar, aminokislotalar, 
polisaharidlar va h.k.) ishlab chiqariladi. Tabiiyki, bunday mahsulotlar ishlab chiqarishda sanoat 
jarayonlari bioob'ektlar orqali tashkil etiladi. 
Immunobiotehnologi ya - vaktsinalar, immunoglobulinlar, immunomodulyatorlar, 
immunomediatorlar, monoklonal antitelolar kabi mahsulotlarni o'zida birlashtiradi. Shuningdek, 
immunoferment tahlil va immunobloting
11
ham immunobiotehnologiyaga tegishli sohalardandir.
Muhandislik enzimologiyasi - biotehnologiyaning bu yo'nalishi fermentlar yoki 
ferment sistemalarning katalitik funktsiyasi yordamida mahsulot olishga asoslanadi. 
Muhandislik enzimologiyasida bioob'ekt- ferment (yoki ferment kompleksi). Amaliyotda odatda 
immobilizatsiyalangan fermentlar (ba'zida immobilizatsiyalangan hujayralar) ishlatiladi. 
Immobilizatsiya natijasida fermentlarning barqarorligi va fermentativ faolligi ortadi. 
Ma'lumki hujayradagi barcha reaktsiyalar fermentlar tomonidan katalizlanadi. Muhandis 
enzimologning vazifasi-fermentlarning katalitik hususiyatidan foydalanib, biotehnologik 
jarayonlarda foydalanish mumkin bo'lgan biokatalizator konstruktsiyasini yaratish.
Ilmiy adabiyotlarda biotehnologik jarayonlarni turli nomlarini uchratish mumkin. 
Masalan, «Hujayra biotehnologiyasi», «Iqtisodiy mikrobiologiya», «Fermentatsiya va 
bioinjeneriya», «Sanoat mikrobiologiyasi», «Qishloq ho'jaligi biotehnologiyasi», «Biokimyoviy 
muhandislik» va h.k. Bundan tashqari har bir individual mahsulotning (hoh hayvon, hoh 
o'simlik, hoh mikrob hujayrasidan ajratilgan bo'lsin) biotehnologiyasi haqida alohida gapirish va 
yozish mumkin. Misol uchun,
Panax ginzeng
-jen'shen o'simligi, 
Rauwolfia serpentina
– 
ilonsimon rauvolfiya o'simligi, 
Actinomyces spp .
– aktinomitsetlar va h.k.
Shuning uchun biotehnologiyani tadqiqot ob'ektiga ko'ra turlarga ajratish maqsadga 
muvofiq bo'ladi; mikroorganizmlar biotehnologiyasi (mikrobiotehnologiya), o'simliklar 
biotehnologiyasi (fitobiotehnologiya), hayvonlar va odam biotehnologiyasi (zoobiotehnologiya).