Metrologiya va elektr

z
I
E
U



  vector 
2
2
2
2
z
I
E
U


  vektordan  moduli  va  fazasi  jihatdan  farq  qiladi.  Buning  oqibatida 
transformatsiya  jarayoni  natijasida  burchak  bo'yicha  xatolik 
U

  yuzaga  keladi. 
Agar birlamchi kuchlanish vektori ikkilamchi kuchlanish vektoridan orqada qolsa, 
u holda 
U

 xatolik musbat ishora bilan olinadi.
43
 
O‘lchov  transformatorlarining  kompleks  transformatsiya  koeffitsiyentlari 
quyidagi nisbatlar bilan ifodalanadi: 
 ̅
 
   
 ̅
 
 ̅
 
   yoki   
 ̅
 
   
 ̅
 
 ̅
 
. 
Tok  va  kuchlanish  transformatorlarining  kompleks  xatoligi  mos  ravishda 
quyidagicha yoziladi: 
 ̅
 
 
  ̅
 
  
  
  ̅
 
 ̅
 
   
 
    
 
;    
 ̅
 
 
  ̅
 
  
  
  ̅
 
 ̅
 
   
 
    
 
 
bu  erda 
 
 
 va  
 
  –  mos  ravishda  tok  va  kuchlanishning  xatoligi; 
 
 
  va 
 
 
  –  mos 
ravishda tok va kuchlanish transformatorlarining burchak xatoliklari. 
Transformatorlarning 
xatoliklari 
konstruktiv 
parametrlari, 
o‘zakning 
xarakteristikalari  hamda  ikkilamchi  chulg‘amlarga  ulangan  yuklama  qiymati  va 
xarakteriga bog‘liq bo‘ladi. 
a) Tok transformatorlari uchun  
 ̅      
 
 
   
 
     
 
 
  
 
 
   
 
 
   
 
   
 
   
 
     
 
 
     
 
 
 
 
   
 
   
 
   
 
     
 
 
  
                                                      
43
 Truls Norby. Electrical measurements. University of Oslo. Norway. 2010. (2-adabiyot, 39-bet) 

---

58 
 
bu  yerda 
 ̅
 
   
 
    
 
  –  magnit  o‘tkazgichning  kompleks  magnit  qarshiligi; 
 ̅
 
   
 
    
 
  –  transformator  ikkilamchi  zanjirining  kompleks  qarshiligi; 
 
 
  – 
ikkilamchi chulg‘amning o‘ramlar soni; 
  – burchak chastota. 
b) kuchlanish transformatori uchun 
 ̅
 
    ̅
 
 
   ̅
   
   ̅
 
   ̅
    
 
yoki 
 
 
   ( 
   
   
 
 
   
   
   
 
 
)     
    
   
  
   
    
   
  
  
 
 
   ( 
   
   
 
 
   
   
   
 
 
)     
    
   
  
   
    
   
  
   
bunda 
 ̅
   
 
 
 
 
   
   
   
    
   
  –  birlamchi  chulg‘amga  keltirilgan  yuklama 
o‘tkazuvchanligi; 
 ̅
    
 
 
 
 
    
   
    
    
    
 – salt ishlash o‘tkazuvchanligi; 
 ̅
 
 
   ̅
  
   ̅
  
 
   ̅
  
   ̅
  
  
 
   
 
 
 
   
 
 
    
 
 
  -  transformator  birlamchi 
chulg‘amiga keltirilgan transformatorning qisqa tutashish qarshiligi; 
 ̅
 
 
   ̅
  
  
 
   
 
 
 
 – birlamchi chulg‘amiga keltirilgan transformator ikkilamchi 
chulg‘amining qarshiligi.
44
 
Tok  va  kuchlanish  transformatorlarining  xatoliklarini  kamaytirish  uchun 
o‘ramlar  korreksiyasi  usuli  qo‘llaniladi.  Bunda  tok  transformatorining  ikkilamchi 
chulg‘ami  va  kuchlanish  transformatorining  birlamchi  chulg‘ami  o‘ramlari 
kamaytiriladi.  Tok  transformatorida  o‘ramlar  ∆  korreksiyalash  usuli  bo‘yicha  tok 
xatoligi quyidagicha hisoblanadi. 
 
 
   
 
 
   
 
   
 
   
 
     
 
 
    
bunda 
  
  
  
  
  
 
  
    shart bajariladi. 
Kuchlanish transformatorida esa 
 
 
        
   
   
 
 
   
   
   
 
 
  
    
   
  
   
    
   
  
  
                                                      
44
 N.V. Raghavendra, Krishnamurthy. Engineering metrology and Measurement. Stanford University Press, / 2013. 
(3-adabiyot, 35-bet) 

---

59 
 
bunda 
  
 
  
  
 
  
 
 
 
    shart bajariladi.