Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

6. Qadimgi Karfagen madaniyati. Karfagenda amaliy fan-

lardan  agronomiya,  geografiya,  matematika,  fortifikatsiya  va 

astronomiya sezilarli rivojlandi. Karfagen dengizchilarining 

Britaniyaga dengiz sayohati (Giskon ekspeditsiyasi), Atlanti-

kaning ekvatorial qirg‘og‘iga Gannonning mashhur sayohati va 

Karfagen atrofini yuqori darajada mohirona qurilgan mudofaa 

devorlari bilan o‘rab olish tabiiy fanlarning taraqqiyoti natijasi 

edi. Karfagenliklar qadimda Afrika, O‘rtayer dengizi, Atlantika 

qirg‘og‘i, Kanar va Azor orollarining eng aniq geografik xarita-

siga ega bo‘ldilar. Ular qishloq xo‘jaligining dehqonchilik so-

hasida katta yutuqlarga erishdilar. Karfagenda dehqonchilik 

sohasidagi qadimgi asarlardan biri Magon tomonidan maxsus 

yozilgan agronomiya traktati paydo bo‘lib, u lotin tiliga tarjima 

qi lingan. Karfagen Misr, Xett, Bobil va Osuriya madaniyatlari-

ning doimiy ta’siri ostida bo‘ldi va shu sababli uning madani-

yati sinkretik (madaniyatlar qo‘shilmasi hosilasi) xususiyatiga 

ega edi. Karfagen aholisi savdo-hunarmandchilik bilan shug‘ul-

lanib, faqatgina iqtisodiyot ehtiyojlariga xizmat qiladigan aniq 

va tabiiy fanlarga e’tibor berdilar. Adabiyot, tasviriy san’at va 

falsafa zaif rivojlandi. 

Diniy e’tiqod qadimgi Finikiya an’analari asosida rivojlandi. 

Karfagen panteonining bosh xudolari ma’buda Tinnit va Vaal-

Melkart edi. Tinnit shahar homiysi, donolik, mo‘l-ko‘lchilik 

va tirilayotgan tabiat, hayotbaxsh ne’matlar yaratuvchisi edi.

 

Dushmanlarni qo‘rqituvchi Molox urush xudosi bo‘lib, bu iloh 

odamlarni qurbonlikka keltirishni talab qilgan. Qurbonlikka 

katta  odamlar  va  go‘daklar  keltirilgan.  Bu  xudolar  sharafiga 

Finikiya an’analarini, Misr motivlarini va yunon me’morchili-

gi usullarini o‘zida to‘plagan sinkretik uslubda ibodatxonalar 

qurilgan. Karfagen madaniyati G‘arbiy O‘rtayer dengizi va Shi-

moliy Afrika tarixida muhim iz qoldirgan.